'Materiaaldiversiteit vraagt om afgewogen keuzes in voedselverpakking'

Bij industriële voedingsmiddelen spelen verpakkingen een cruciale rol in het beschermen van producten tegen invloeden als vocht, UV-licht en temperatuurschommelingen. Kunststoffen blijven hierin onmisbaar vanwege hun beschermende eigenschappen en bewerkbaarheid. Vooral meerlaagse composietfolies – vaak bestaande uit PE, PP, PET en PA – zijn wijdverspreid, met name bij gekoelde producten zoals vleeswaren of koffie. De combinatie van polymeren zorgt voor specifieke functies, zoals barrièrewerking of verwerkbaarheid tijdens het sealen.

Deze composietfolies zijn echter nauwelijks mechanisch te recyclen, wat haaks staat op de circulaire doelstellingen van de aankomende Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR). Chemische recycling zou op termijn uitkomst kunnen bieden, maar staat momenteel nog in de kinderschoenen en is kostbaar.

Opkomst van monomaterialen

Een relevant alternatief zijn monomateriaalfolies, meestal op basis van PP. Deze folies zijn dunner, lichter en eenvoudiger te recyclen, mits het aandeel toevoegingen zoals EVOH onder de vijf procent blijft. In de praktijk vraagt verwerking van deze materialen aanpassingen aan de verpakkingslijn, bijvoorbeeld bij het sealen en het beheersen van materiaaltrek. Ook worden technieken als ultrasoon sealen ingezet om het materiaalproces te verbeteren.

Hoewel monomaterialen niet nieuw zijn – ze worden al jaren toegepast in bijvoorbeeld chocoladerepen – zorgt de PPWR voor een bredere inzet in andere segmenten. Tegelijkertijd groeit de noodzaak om gerecycleerde kunststoffen te integreren, zoals post-consumer recyclaat (PCR). Omdat deze materialen mogelijk verontreinigingen bevatten, wordt gewerkt met beschermlagen van nieuw plastic om voedselveiligheid te garanderen.

Papier als alternatief – met kanttekeningen

Naast kunststof krijgt ook papier meer aandacht als verpakkingsoplossing. Papier-gebaseerde laminaten kunnen fungeren als primaire of secundaire verpakking en worden vaak voorzien van een kunststoflaag of watergedragen dispersie. Deze combinaties zijn, afhankelijk van de samenstelling, recyclebaar via de papierstroom. Toch zijn er beperkingen: producten met hoge eisen aan barrièrewerking zijn minder geschikt voor papieren folies. Bovendien stelt de verwerking hoge eisen aan de machinerie, zoals het gebruik van gecoate vormschouders om slijtage te beperken.

Nieuwe vezelbronnen in opkomst

In de zoektocht naar alternatieven experimenteren fabrikanten met vezelbronnen zoals gras, silphie en algen. Gras is vanwege zijn sensorische eigenschappen beperkt bruikbaar en wordt vooral ingezet voor buitenverpakkingen. Silphie – een plant uit de composietenfamilie – blijkt beter geschikt voor toepassingen in voedselverpakkingen, met name in combinatie met gerecycled of nieuw karton. Kunststoffen op basis van algen of calciumcarbonaat worden momenteel getest op voedselveiligheid en verwerkbaarheid, maar zijn nog niet grootschalig toegepast.

Auteurs: Laura Gascho, kunststofingenieur en expert in flexibele verpakkingen, en Valentin Köhler, verpakkingsontwikkelaar, Gerhard Schubert GmbH