Regulering als motor of hindernis voor circulariteit van verpakkingen?

Van Gompel zette de toon met een realitycheck over inzameling, recyclingcapaciteit, inzet van recyclaat en PFAS. De doelen uit de PPWR zijn hoog, maar de volumes blijven achter, zeker bij kunststof. ‘We willen geen klaagzang, maar de gaten benoemen en bedenken hoe we ze dichten’, aldus Van Gompel.

Versnipperde inzameling en EPR-governance

Joachim Quoden (EXPRA) wees op de uiteenlopende implementaties van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) in Europa. ‘We hebben 27 oplossingen en soms zelfs alternatieven voor UPV, zoals belastingregimes. Harmonisatie in bestuur is de eerste stap; zonder grip op het systeem sturen we slechts met geld, niet met resultaat.’ Volgens Quoden hoeft inzameling niet overal identiek te zijn, maar moeten rollen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden duidelijker worden vastgelegd en gehandhaafd.

Recyclingcapaciteit en economische realiteit

Gerald Rebitzer (Amcor) onderstreepte de spanning tussen ontwerp-eisen, recyclaatverplichtingen en de haalbaarheid bij recyclers. ‘Artikel 48 zegt dat recyclebaar ontworpen verpakkingen ook daadwerkelijk moeten worden ingezameld en gerecycled. De vraag is: hoe gaan we dat afdwingen? In de huidige marktomstandigheden is het voor stand-alone recyclers lastig om rendabel te draaien, zeker zolang virgin goedkoper is en import van PCR de prijs zet.’

Toegang tot hoogwaardig rPET

Aan de merkzijde schetste Michelle Norman (Suntory Beverage & Food Europe) de afhankelijkheid van stabiele stromen voedselveilig recyclaat. ‘Wij willen zoveel mogelijk gesloten kringlopen binnen Europa, maar zien tegelijkertijd recyclers sluiten. DRS (Deposit and Return Systems) helpt, maar zonder voorkeursrechten op DRS-materiaal concurreren we met andere sectoren.
‘Wat mij betreft is dat een duidelijke lacune: betaalde materiaalstromen zouden terug de fles in moeten’, aldus Norman. Over alternatieve materialen bleef ze nuchter: ‘Voor single-use is PET in veel gevallen de laagste CO₂-optie. Glas kan in hergebruik werken, maar alleen met korte retourafstanden en passende infrastructuur.’

Data, duidelijkheid en investeringszekerheid

Darren West (SAP) linkte de uitvoering aan gegevenshuishouding en voorspelbaarheid. ‘Niemand heeft alle data die voor PPWR nodig zijn. Zonder heldere definities, timing en handhaving blijft investering uit. ‘Bedrijven twijfelen wanneer regels worden uitgesteld of gewijzigd. Duidelijkheid over ecomodulatie, boetes en ingangsdata is cruciaal om besturen te laten investeren.’

Standpunt van de Europese Commissie

Namens de Commissie benadrukte Wolfgang Trunk (via een online verbinding) de inzet om de toepassingstermijn niet te verschuiven. ‘De algemene toepassingsdatum van de PPWR blijft 12 augustus 2026. Het is zaak te focussen op wat dan al geldt; andere elementen volgen in 2028 of 2030.’ Over de ‘kunststofcrisis’ bij polyolefinen zei hij: ‘We zien de druk op mechanische recycling en onderzoeken waar nodig flankerend beleid binnen UPV. Voor voedselcontact-toepassingen bij polyolefinen wordt daarnaast gekeken naar de rol van chemische recycling, binnen duurzaamheidseisen.’

Monomaterialen en ontwerp voor recycling

Graham Houlder (CEFLEX) zag brede beweging richting monomaterialen: ‘Onze EPR-richtlijnen worden breed omarmd; ontwerp voor recycling is niet optioneel.’ Rebitzer vulde aan dat oplossingen al beschikbaar zijn, maar marktomzetting tijd vraagt: ‘Wie wacht tot 2028, loopt risico in 2030 niet te voldoen.’ Quoden wees op technologische ondersteuning in de sortering: ‘Met watermerken kun je fijnmazig scheiden; de techniek is er, het gaat om uitrol en borging.’

Restafval als vergeten bron

Voor het halen van de kunststofdoelen is alleen betere PMD-scheiding onvoldoende, stelde Houlder: ‘Zelfs bij koplopers blijft veel rigide en flexibele verpakking in restafval zitten. Zonder aanvullende terugwinning uit reststromen halen we 55% niet.’
Die observatie verbindt technologie, infrastructuur en governance: collection, sorting en recycling moeten als systeem worden bekostigd en gestuurd.

Marktwerking en certificering

De vraag hoe met import van virgin en PCR om te gaan, raakte aan ‘level playing field’ en consumentenvertrouwen. West: ‘Tracing kan; de vraag is welke norm we willen en wie die beheert.’
Norman bracht het perspectief van de consument in: ‘Transparantie is essentieel. Als we de burger vragen meer te doen, moeten we kunnen uitleggen waar het materiaal vandaan komt en waar het heen gaat.’ Rebitzer waarschuwde voor overmaat aan certificering: ‘Focus op wat circulariteit en CO₂-reductie daadwerkelijk vooruithelpt; borg wat nodig is, maar houd het werkbaar.’

Wat vragen panel en industrie

In de slotronde klonk een consistente oproep. Quoden: ‘Leg rollen en verantwoordelijkheden vast en handhaaf. Dan volgt prestatie.’ Houlder vroeg om drie zekerheden: ‘Welke circulariteit bouwen we (EU/EU-breed), worden doelen niet herzien, en wie handhaaft ze?’
West pleitte voor harmonisatie binnen UPV, heldere tijdlijnen en actieve communicatie richting besturen: ‘Zonder investeringen komen schaal en prijsdaling van recyclaat niet.’ Rebitzer concretiseerde: ‘Steun en stem mee in normalisatie en design for recycling-richtlijnen; maak artikel 48 uitvoerbaar met alle lidstaten.’ Trunk benadrukte het balanceren van betaalbaarheid voor burgers en de kans om Europese ketens sterker en PFAS-bestendig te maken.

Doen wat we al weten

De teneur was pragmatisch. Regulering kan circulariteit laten slagen, mits de uitvoering sluitend wordt gemaakt: maar de manier waarop het systeem van producentenverantwoordelijkheid wordt bestuurd en gecontroleerd op orde, economische prikkels die investeren in capaciteit mogelijk maken, prioritaire toegang tot kritische stromen zoals rPET, en heldere handhaving op inzameling en design for recycling. ‘We weten wat werkt; uitstel vergroot vooral de kosten en de risico’s’, vatte Van Gompel samen. De opdracht voor de komende maanden: implementeren, niet wachten.