Single market(s) for recycling: van ambities naar uitvoerbaarheid

De discussie, geleid door Marius Tent (ViaPackaging), bracht uiteenlopende perspectieven bij elkaar van: Erik Haverkort (Verpact), Feliks Bezati (Mars), Mireia Boada (Plastics Recyclers Europe) en Curt Cozart (Association of Plastics Recyclers). Het gesprek draaide niet om problemen alleen, maar vooral om instrumenten die op korte termijn kunnen werken.

Vraag naar PCR moet bankabel worden

Centrale vraag: hoe borg je vraag naar post-consumer recyclaat (PCR) als virgin goedkoper is? Volgens Boada begint het bij eenduidige EPR-regels en slimme eco-modulatie. ‘We hebben geharmoniseerde EPR-regelgeving nodig die de inzet van recyclaat beloont en de recycleerbaarheid beprijst’, zei ze. Als voorbeeld noemde ze nationale maatregelen die minimumpercentages stimuleren en daarmee een concrete ‘pull’ creëren.
Haverkort benadrukte dezelfde verschuiving: van keten-denken naar vraagketen. ‘We praten vaak over supply chains, maar we hebben een demand chain nodig.’ Verpact voerde fee-modulatie in om het gebruik van recyclaat aantrekkelijker te maken. ‘Het is niet voldoende, maar wel een begin.’
Bezati plaatste dat in de bredere kostencontext van plastics. ‘De combinatie van inzamel-, sorteer- en verwerkingskosten maakt plastic structureel duurder dan virgin. Tegelijk stijgen EPR-heffingen doordat we hogere prestaties vragen.’ Wettelijke doelen zijn volgens hem nodig om een ‘level playing field’ te creëren: ‘Bij voedselcontact zullen wij in 2030 minimaal 10% gerecycled materiaal moeten gebruiken. Zonder duidelijke doelen blijft de markt te vrijblijvend.’
Cozart wees op het principe dat virgin en PCR als aparte markten behandeld moeten worden. ‘Je bouwt geen fabriek zonder zekere vraag. Minimale PCR-verplichtingen, aangevuld met incentives, zijn nodig om investeringszekerheid te bieden.’

Inzameling en sortering uit de lappenmand

De panelleden waren eensgezind: inconsistentie in inzameling en sortering remt zowel volumes als kwaliteit. Haverkort schetste hoe Verpact met 342 gemeenten nieuwe kwaliteitsafspraken maakte. ‘We betalen de inzamelfee op basis van geleverde kwaliteit. En we stoppen met gratis ondergrondse containers die vervuiling in de hand werken.’
Bezati wilde de consument niet wegzetten als probleem, maar de infrastructuur. ‘Zonder harmonisatie houden we verwarring. Maak het systeem eenduidig en eenvoudig; dan volgt de burger eerder.’ Hij pleitte bovendien voor transparantie bij EPR-organisaties: ‘Als wij op inzet van recyclaat en recycleerbaarheid worden aangesproken, is het logisch dat ook EPR-prestaties inzichtelijk zijn.’
Boada zag kansen in gespecialiseerde sorteercentra die nieuwe monostromen ontsluiten. ‘Door specifieke stromen, denk aan PS, apart te maken, ontstaat investeringslogica bij recyclers. Zulke partnerschappen moeten we versnellen.’

Energie en levensvatbaarheid

Stijgende energieprijzen tasten de marges van recyclers direct aan. Cozart schetste de Amerikaanse spreiding: ‘Elektriciteit is 20–40% van de kosten. In regio’s met hoge tarieven vallen bedrijven om; gerichte energie-incentives helpen.’
Boada koppelde dit aan Europese beleidskaders. ‘Zie recycling als onderdeel van de energie- en decarbonisatiestrategie. Maak staatssteun en industriële transities expliciet toegankelijk voor recyclers.’
Haverkort noemde langjarige contracten als stabiliserend instrument. ‘Met vaste afnameafspraken krijgen recyclers continuïteit. Daarnaast kijken we met de overheid naar locaties met voldoende netcapaciteit, zodat investeringen ook echt kunnen landen.’

Gelijk speelveld voor import

Een terugkerend punt was oneerlijke concurrentie door import van materiaal met onduidelijke herkomst. Boada pleitte voor basistransparantie: ‘Zonder aparte douanecodes voor recyclaat weten we niet eens wat binnenkomt. Met duidelijke codes kun je ook handhaven op claims en certificering.’ Daarnaast wees zij op ‘mirror clauses’: ‘Stel dezelfde eisen aan geïmporteerde recyclaten als aan EU-productie, inclusief duurzaamheidseisen uit de afvaltransportregels.’
Haverkort vulde aan dat interne belemmeringen óók weg moeten. ‘Het is nu soms makkelijker virgin te importeren dan afvalstromen grensoverschrijdend te verwerken. Harmoniseer ‘end-of-waste’ en verwijder onnodige frictie als we strategisch minder afhankelijk willen zijn.’

Harmonisatie over continenten

Cozart benadrukte de toenadering tussen ontwerp- en certificeringskaders. ‘Association of Plastics Recyclers en RecyClass werken al jaren via een Memorandum of Understanding; we zitten op ongeveer 95% alignment. Op detailniveau blijven regionale verschillen, maar de richting is gedeeld.’ Boada bevestigde dat ook voor PCR-certificering de eisen voor traceerbaarheid steeds meer in lijn komen.
Bezati onderstreepte het belang voor merken: ‘Interne teams lopen vast op verschillen tussen regio’s. Idealiter groeit dit naar één mondiale basisdefinitie van recycleerbaarheid. Technologieën zijn overal vergelijkbaar; ontwerpregels zouden dat moeten volgen.’

Pragmatische stappen richting 2030

Hoe voorkomen we dat 2030 een papieren doel blijft? Boada hield het scherp: ‘De sector had de afgelopen twintig jaar moeten groeien en krimpt nu. We hebben EU-investeringen en een gelijk speelveld nodig om veerkracht op te bouwen.’

Haverkort wilde niet wachten op alle regels. ‘We kunnen ook zélf investeren en verantwoordelijkheid nemen. In Nederland werken marktpartijen aan een circulaire plastics-bank om gericht in te kopen, te sorteren en hoogwaardig te laten recyclen.’
Cozart riep op tot partnerschap: ‘Zet je in de schoenen van de recycler. Langetermijncontracten en zekere input zijn cruciaal; efficiëntie volgt dan sneller.’
Bezati zag ondanks de frictie vooruitgang: ‘We ‘walk the talk’. Er werken nu veel meer mensen aan het herontwerpen van verpakkingen dan vijf jaar geleden. Dat is een stap vooruit, mits we duidelijkheid en schaal creëren.’

Rode draad

De rode draad: bouw aan investeerbare vraag via minimumpercentages en eco-modulatie, harmoniseer inzameling en ontwerpregels, borg energie- en investeringssteun voor recyclers, en leg gelijke eisen op aan import. Of zoals een van de panelleden het samenvatte: ‘Zonder recyclers geen partners.’ De opgave is technisch én economisch. De komende jaren bepalen of Europa niet alleen normerend is, maar ook een robuuste markt voor PCR weet te bouwen.