De Hogeschool van Amsterdam (HvA) heeft een methode ontwikkeld om de Rethink stap van duurzaam ontwerpen te ondersteunen. ‘Om daadwerkelijk circulair te gaan verpakken, zijn grote stappen nodig’, meent HvA-onderzoeker Nikki Groote Schaarsberg die de Rethink-kaartenset ontwikkelde. ‘Dat bereik je door alles te heroverwegen. Met Rethink kan je werkelijk impact maken.’
Circulair ontwerpen
‘Rethink is een strategie voor circulair ontwerpen die hoog op de R-ladder staat’, legt Nikki Groote Schaarsberg uit. ‘Hoe hoger een strategie op deze ladder van circulariteitsstrategieën staat, hoe circulairder die is. De trap gaat van R1, Refuse/Rethink tot en met R6, Recycle/Recover. Veel bedrijven beginnen laag bij Recycle want bij Rethink bestaat de kans dat ze de dagelijkse productie of het product zelf moeten veranderen. Daarom kijken ze meestal naar Recycling of Reduce waarmee op korte termijn succes te behalen is. Een dunnere folie bijvoorbeeld, is vaak eenvoudiger en sneller te realiseren dan een compleet nieuw concept neer zetten. Dat is een te grote stap. Toch zullen bedrijven wel moeten, want in 2050 moet Nederland circulair zijn. Dat vraagt om innovatie en omdenken.’
Neem een proefabonnement op ons blad en lees meer interviews
Behoefte bepalen
Het probleem bij ‘het rethinken’ was dat er geen tools beschikbaar waren. Daarom ontwikkelde Nikki, samen met collega-onderzoeker Bente Snäll, er zelf een. Deze tool bestaat uit de Rethink-kaartenset die bedrijven helpt om het rethink-proces op gang te brengen.
‘Voordat je met de kaarten start, moet je scherp in beeld hebben wat de behoefte van de klant is. Daarvoor zal je “hoe-“ en “waaromvragen” moeten stellen. Een shampooproducent kan bijvoorbeeld zich afvragen; “Waarom verkopen wij shampoo?” Antwoord: “Dat is omdat mensen graag hun haren willen wassen zodat het fris en schoon is.” Als je daar op een hoger niveau over gaat nadenken, dan kom je op iets anders uit dan de bestaande product/verpakkingscombinatie, oftewel de HDPE-fles met vloeibare shampoo. Denk aan Lush die met haar shampooblokken iets totaal anders heeft bedacht.’
IJsbrekers
Na de behoeftebepaling komen de kaarten op tafel die richting geven aan de brainstorm. ‘Voor een category manager of een inkoper is brainstormen wat onwennig. Daarom hebben we “ijsbrekerkaarten” ontwikkeld om dat proces op gang te helpen. Deze kaartenset helpt je om met een kritische en creatieve blik naar je product-verpakkingscombinatie te kijken’
‘Dan zijn er de scenariokaarten. Die bevatten “Wat als-vragen”, zoals bijvoorbeeld: “Wat als morgen geen plastic meer bestaat?” Of, “Wat als vanaf morgen in alle supermarkten vloeibare producten getapt moeten worden?” Mensen moeten dan nadenken over hoe ze dan hun product kunnen aanpassen. Er zit bijvoorbeeld een kaart bij over biomimicry. De technologie die concepten uit de natuur inzet. Zo zijn er verschillende themakaarten en aan de hand van de vragen op de kaarten kunnen mensen op totaal nieuwe ideeën komen.’
Partnership
De methode maakte echt iets los, constateerde Nikki. ‘Een concept leek te vergaand te zijn, maar door er samen over te praten, zijn ze toch gaan nadenken om het verder te ontwikkelen. Het nieuwe verpakkingsconcept heeft een schapaanpassing tot gevolg waarbij andere chocoladeleveranciers van de Hema ook moeten veranderen, zodat er eenheid in het schap blijft. Zo’n stap is niet eenvoudig.’
Daarnaast was er nog een positieve ontwikkeling te zien. Waar normaal gesproken de directeur van een mkb-bedrijf niet in contact komt met de category manager van een retailer, werd nu wel de verbinding gelegd. Door samen te brainstormen blijken ze waardevolle partners voor elkaar te zijn.’
Vervolg
Nikki is inmiddels van werkgever veranderd en werkt momenteel voor het KIDV. Haar opvolger zal de Rethink-kaartenset in de praktijk verder gaan testen. ‘De HvA wil graag met meer branches soortgelijk onderzoek doen. Het regieorgaan SIA van het NWO ondersteunt het. Bedrijven zijn welkom en kunnen zich melden bij Cathrien Ruoff van de HvA.’
Tot slot: ‘Rethink is een ideologie waar de school nog veel onderzoek naar wil doen. Het is de toekomst. Als je bedenkt dat in 2050 de industrie circulair moet zijn, dan kom je daar niet met alleen recycling. Er zijn echt grote stappen nodig. De HvA wil bedrijven daarbij graag helpen.’
