Welke duurzame oplossingen zijn er zoal om voedsel te verpakken? In het onderzoeksproject ‘Goed Verpakt’ is de afgelopen twee jaar ingezoomd op dilemma’s die op het gebied van voedselverpakkingen spelen. De grote vraag die naar voren kwam: Wat zijn de meest voorkomende duurzaamheidsdilemma's volgens verpakkingsbedrijven? 11 knelpunten op een rij én 9 gouden regels die een oplossing kunnen bieden!
Uit het onderzoek, uitgevoerd door HAS Green Academy, de Hogeschool van Amsterdam en De Haagse Hogeschool, blijkt dat ontwerpers, bedrijven en ketens worstelen met de keuze voor een specifieke voedselverpakking voor groenten, fruit of maaltijden. Zo maken ze diverse afwegingen; verpakkingen kunnen bijdragen aan het voorkomen van voedselverspilling en beschermen de verpakte producten tijdens het transport én de opslag. Verder spelen marketing, consumentenperceptie en de zichtbaarheid van het product een rol. En daarbij willen we óók nog eens dat de verpakking goed recyclebaar of circulair/herbruikbaar is.
Milieu-impact
Deborah Sumter, onderzoeker in het lectoraat Circulair Ontwerpen en Ondernemen - en nauw betrokken bij het onderzoek: “Een van de functies van het verpakken van voedsel is het voorkomen van voedselverspilling. Het verpakte product kan dan ook niet los worden gezien van de verpakking. De milieu-impact van de verpakking is 10 procent ten opzichte van de 90 procent milieu-impact van voedselverspilling, mits de verpakking op correcte wijze wordt gerecycled. Als dit niet gebeurt kan deze langdurig in het milieu blijven rondzwerven, met alle gevolgen van dien. Kunststofverpakkingen kunnen bijvoorbeeld op het land en in het water terechtkomen als zwerfafval en afbreken tot micro- en nanoplastics. Het is dan ook van belang om naar het totale plaatje van de product-verpakkingscombinatie te kijken.”
Top 3 duurzaamheidsdilemma’s
De resultaten van het onderzoek zijn eind juni gepresenteerd tijdens de Dag van de Duurzame Verpakking. Volgens de bedrijven en organisaties die daarbij aanwezig waren, zijn dit de meest lastige duurzaamheidsdilemma's:
- Gepercipieerde duurzaamheid versus berekende duurzaamheid.
- Single-use verpakkingen versus herbruikbare verpakkingen.
- Verpakken om voedselverspilling te voorkomen versus minder verpakking én lage kosten versus minder transport/meer duurzaam.
Sumter: “Stuk voor stuk lastige dilemma’s, omdat hier nog weinig onderzoek naar is gedaan of waarvoor geen tools beschikbaar zijn om inzicht te verschaffen in de keuzes die worden gemaakt. Hoe vergelijk je bijvoorbeeld een single-use verpakking goed met een herbruikbare verpakking? Waar zitten de systeemgrenzen? Maar ook, hoe bepaal je het pack-optimum en welk materiaal gebruik je dan? Kortom; voedselproducenten en verpakkingsontwerpers zullen bij een herontwerp van de product-verpakkingscombinatie voor elk van de dilemma’s moeten onderzoeken wat de gevolgen zijn van het maken van de keuzes voor het een of het ander.”
Alle duurzaamheidsdilemma's (DD’s) in beeld
Maar er waren méér duurzaamheidsdilemma's die aan bod kwamen. Uit analyses kwamen de volgende 11 naar voren:
DD1. Gepercipieerde duurzaamheid versus berekende duurzaamheid.
DD2. Verpakken om voedselverspilling te voorkomen versus minder verpakking.
DD3. Productbranding versus minder verpakking.
DD4. Productzichtbaarheid versus gebruik van minder (soorten) verpakking.
DD5. Lage kosten versus meer transport/minder duurzaam.
DD6. Gebruikersgemak (omverpakking) versus minder verpakking.
DD7. Single-use verpakking versus herbruikbare verpakking.
DD8. Recyclebare verpakking versus biodegradeerbare Verpakking.
DD9. Beschikbaarheid heel het jaar versus lokaal/seizoensteelt.
DD10. Soorten beschikbaarheid versus voorkomen van voedselderving.
DD11. Commercieel georiënteerd versus intrinsiek gemotiveerd.
Conclusie: Samenwerken is het sleutelwoord
De algemene conclusie uit het onderzoek van Goed Verpakt is dat het belangrijk is om vanuit intrinsieke motivatie samen rond de tafel te gaan zitten om inzichten te krijgen en goede afspraken met elkaar te maken over vervolgstappen. Vanuit de samenwerking kan men op zoek naar de meest duurzame verpakking voor het product in die betreffende keten.
Het complete onderzoeksrapport, met alle eindresultaten, vind je hier.
Duurzaamheidsdilemma’s ingedeeld in cirkels
De dilemma’s omtrent duurzaam verpakken kunnen worden ingedeeld in verschillende cirkels. Binnen de circle of concern vallen alle zaken waarbij iemand betrokken is en zorgen over heeft, maar geen invloed op heeft. Daarbinnen bestaat de kleinere circle of influence, die betrekking heeft op zaken waarop iemand daadwerkelijk invloed kan uitoefenen. Dáárbinnen valt weer de kleinste circle of control: de zaken waar iemand controle over heeft. Door de duurzaamheidsdilemma’s in te delen in deze cirkels, weten we bij welk knelpunt bedrijven controle ervaren of waar samenwerking nodig is om meer invloed te krijgen. Deze dilemma’s zitten vooral in de circle of influence.
