De wereldwijde consumptie groeit door, evenals de afvalberg. De wetten en regels om dit effectief tegen te gaan lopen achter bij de feiten. Het maakt bedrijven onzeker over hun strategie. Ariane van Mancius (Now New Next) en recycle-expert Lucy van Keulen (L’Atarimae) presenteerden onlangs de betaversie van hun onderzoek naar verpakken in de toekomst, met daarbij de focus op de foodretail. Ze helpen bedrijven met strategie en innovatie.
Ariane van Mancius had zo’n 8 maanden geleden al het gevoel dat er een impasse dreigt bij veel bedrijven als het gaat om de duurzaamheidsstrategie. Onzekerheid over de vraag waar het naartoe gaat met regelgeving omtrent verduurzaming van het verpakken, over beschikbaarheid van grondstoffen en meer. Lucy van Keulen liep tegelijk met de verbazing dat zo weinig beslissers in de verpakkingsketen een visie hadden tijdens een strategische discussie. Het verwondert haar dat zo weinigen de kansen zien die de huidige uitdaging biedt.
Al lang geleden ontwikkelde Ariane het vermogen om al in een vroeg stadium zaken te zien aankomen en steeds was haar drijfveer bedrijven te helpen zich voor te bereiden. ‘We staan aan de vooravond van hele grote veranderingen. Alles wat op ons afkomt is voor velen een soort mammoettanker. Regelgeving, grondstoffen, recycling, er is zoveel dat aandacht vraagt. Onzekerheid is het gevolg. Je kan niet in één dag de koers van een tanker veranderen, maar stap voor stap wel. Dat kan als je bent voorbereid met de juiste strategie.
‘Match made in heaven’
De ontmoeting met recycling-expert Lucy van Keulen noemt van Mancius een ‘Een match made in heaven’. ‘Ik heb al ruim 10 jaar ervaring helemaal aan de voorkant en Lucy aan het einde van de verpakkingsketen. Onze gecombineerde expertise sluit de keten. Precies wat er nodig is in de toekomst. ’ De twee besloten te gaan samenwerken en initieerden een groot onderzoek. Enerzijds deskresearch, anderzijds uitvoerige gesprekken met 12 specialisten uit verschillende disciplines. Dat bood een basis om door de hele keten heen, per schakel, vooruit te kijken naar respectievelijk 2030, 2040, 2050. Ze presenteren het onderzoek in drie varianten aan bedrijven. Die kunnen kiezen uit drie pakketten: een presentatie om te inspireren, een presentatie met deep- diveom de inspiratie te vertalen naar concrete actiepunten, of een hele dag, om te komen tot inspiratie, acties en strategie.
Ariane van Mancius (l.) en Lucy van Keulen
Vooruitkijken
De samenvatting van het onderzoek is een hele kluif en als je die visualiseert (zie afbeelding) is de complexiteit duidelijk. De vraag hoe de onderzoekers de toekomst zien, is niet eenduidig te beantwoorden. ‘Je kunt de toekomst niet voorspellen, maar wel voorstellen’ vertelden ze. Als je uitzoomt wordt de richting wel duidelijk. Voor dit artikel volstaat cherry picking uit de conclusies. Ze keken per jaar, 2030,2040, 2050 hoe de situatie naar verwachting dan zal zijn. De analyse gaat alle schakels van de keten af, aan bod komen: regelgeving, kosten van afval, IT en tech, educatie en onderzoek, gedragswetenschap, grondstoffen, ontwerp, verpakkingsproductie, merkeigenaar/retail, de consument, afvalverwerking en recycling.
De visuele samenvatting van het onderzoek laat de complexiteit zien. Illustratie: Elisabeth van der Spek.
2030: China heeft de grondstoffen
2030 is nog maar zes jaar te gaan. Dat maakt de eerste vooruitblik relatief eenvoudig. ‘Lokale en wereldwijde regels en wetten worden strikter en explicieter. Het gaat langzaam, maar de regeldruk blijft toenemen, want het probleem groeit harder dan de markt acteert. Het doel is belastingen op afval zo laag mogelijk te houden, zodat het betaalbaar blijft voor producenten en importeurs. Innovatie en samenwerkingen binnen de afvalverwerking komen zo goed als stil te liggen. Recyclers gaan failliet. Het business model zorgt niet voor een gezonde keten. Door middel van tariefsdifferentiatie worden innovaties gestimuleerd.
Grote merken brengen onder invloed van wetgeving hun data op orde om over onder meer CO2 te kunnen rapporten: europese wetgeving als CSRD heeft dit versneld.
De consument heeft in werkelijkheid ander koopgedrag dan de sociaal wenselijke antwoorden die ze geven tijdens onderzoeken. Consumenten zijn eco-moe en eco-depressief. Men vindt dat bedrijven het moeten gaan oplossen. Terwijl juist het voorkomen van consumptie de grootste reductie geeft.
China is de grootste leverancier van primaire én gerecyclede grondstoffen. De EU zal de macht en invloed van China proberen te verminderen en dat leidt tot meer lokale en circulaire ketens. Olie blijft een grote rol spelen.
2040: tekort aan virgin
Een sprong van 10 jaar. Een kennis - en financiële ‘gap’ tussen overheden en wereldwijde leidende olie- en plasticbedrijven, zorgt dat de olie-industrie leidend kan zijn en verduurzaming vertraagt. Fossiele subsidies houden nieuwe systemen tegen. Er komt een grote opstand tegen fossiele subsidies en er komt een plastic-schandaal. Afval neemt toe en wordt steeds complexer, vervuilingen worden kleiner (nano-schaal) en daardoor wordt de verwerking duurder. Afvalfondsen hebben moeite om aan de (met regeringen afgestemde) recyclingdoelstellingen te voldoen. Brand owners gaan hun commitments (o.a ten aanzien van gebruik van recyclaat) niet halen. Door de achterblijvende productontwikkeling met recyclaat en door achterblijvende investeringen, ontwikkelt de recyclingmarkt zich matig. Wetgeving wordt heel specifiek en bepaalt welke data (hoe diep en hoeveel) er beschikbaar moet worden gesteld. Analyses van deze data geeft grootschalig inzicht, door data-inzicht in hele keten, van producent, tot merk tot consument. Door data en traceability is er meer inzicht in de duurzaamste keuze; Verpakkingen zijn een lokale mix van reduce, re-use, closed-loop en recycling. Wereldwijd komt er een tekort aan conventionele virgin grondstoffen en dat laat prijzen stijgen. Dit opent ogen om afval als grondstof te zien.
2050: degrowth
Afval wordt waardevolle grondstof; de verwerking is in handen van kleinere, dedicated ketens; food by food, zeep bij zeep, trays bij trays. Strikte wereldwijde wetten en UN resoluties zorgen voor de transitie van een lineaire naar een circulaire economie en dat de vervuiler een true-price betaalt. Nederland is marktleider op het gebied van nieuwe kennisgebieden, samenwerkingsvormen en innovaties; beter inzicht, nieuwe materialen en nieuwe productie- en erop afgestemde recyclemethoden. De consument wordt in lijn gebracht met de burger. Degrowth is het enige duurzaamheidsinstrument wat echt werkt. Daarnaast zal de consument belast en bestraft worden voor onduurzaam gedrag. Data en gamification heeft inzicht en sturing.
Ontwerpen is berekenen
Ontwerpen is meer berekenen dan tekenen: simpel qua grondstoffen, maar complex door benodigde berekeningen en duurzaamheidsbewijslast zoals LCA’s, herkomst grondstoffen en bewijs van veilig en juist gebruik recyclaat. Bij de verpakkingsproductie zijn er ketenoverschrijdende samenwerkingen die zorgen voor circulaire materiaalstromen en standaarden in verpakkingen. Binnen productie zijn er steeds meer robots en AI in plaats van human capital.
Nu actie nodig
Het is een greep uit een groot aantal inzichten, die morgen al om actie vragen. Ariane en Lucy helpen bedrijven te bepalen welke actie het beste voor hen is. De volledige presentatie is te boeken via Now New Next of L’atarimae.
