Albert Heijn stuurt met verpakkingsdata op recyclebaarheid

Volgens Van der Molen liggen de ambities hoog: alle verpakkingen circulair maken, met meetbare doelen per speerpunt. De nadruk verschoof van gewichtsreductie (2018–2024) naar recyclebaarheid in de jaren 2024–2026. ‘We willen verpakkingen goed recyclebaar of recycleklaar maken, zodat recyclaat beschikbaar komt voor nieuwe verpakkingen. Daarnaast investeren we in hernieuwbare grondstoffen en pilots met hergebruik.’

Definitie van recyclebaar en recycleklaar

Albert Heijn gebruikt de KIDV Recycle Check als norm. ‘Iets is goed recyclebaar als het overal groen scoort. Dat is best streng’, aldus Van der Molen. De term ‘recycleklaar’ reserveert AH voor ontwerpen die technisch klaar zijn voor recycling, maar waarvoor de grootschalige verwerkingscapaciteit nog ontbreekt. ‘Denk aan monomateriaal-PP-zakken die verder goed scoren, maar waarvoor de industrie nog moet opschalen.’

Van data naar sturing

De datalaag is volgens Van der Molen onmisbaar om te rapporteren en te sturen. Maandelijks wordt intern gerapporteerd over het aandeel goed recyclebare of -klare verpakkingen en aan moederbedrijf Ahold Delhaize over het gebruik van virgin plastic. ‘Daarnaast zijn onze afvalbeheersbijdragen sterk gestegen door de gewijzigde producentendefinitie sinds 2023. Dan móét je dataset op orde zijn.’

Productspecificaties borgen in Trace One

Albert Heijn legt productspecificaties vast in Trace One. ‘Dat is het systeem waarin we ingrediënten, nutritionele info, herkomst en duurzaamheid borgen, én alle verpakkingsdata zoals materialen, gewichten, opbouw en recyclebaarheid’, zegt Van der Molen. ‘Het is de ruggengraat onder onze analyses en dashboards en zorgt dat leveranciers gestructureerd en eenduidig aanleveren.’

Toepassingen in de praktijk

De dataset voedt onder meer het duurzaamheidsverslag, het CBL-brancheplan duurzaam verpakken en de aangifte voor Verpact (voorheen Verpact/Verpakt). Intern gebruikt AH de cijfers om te benchmarken: hoe zwaar zijn flessen of bakjes binnen een volume- of productcategorie en wat is een realistisch doel bij een nieuw artikel. ‘Als een merchandiser een nieuwe PET-fles wil introduceren, kijken wij meteen: gewicht, labeltype, en hoe dat zich verhoudt tot vergelijkbare flessen. Zo voorkomen we terugval en blijven we gemiddeld lichter’, aldus Van der Molen.

Proces en leercurve

Het team verpakkingsdata bestaat sinds 2021 en telt inmiddels zes specialisten. Leveranciers vullen gegevens in, waarna automatische validaties en handmatige controles volgen. ‘Toen we begonnen, ging een specificatie gemiddeld 7,8 keer de lus rond voordat hij goed was. Nu is dat 2,3 keer. We zijn helderder in onze uitvraag en leveranciers hebben ervaring opgebouwd’, zegt Van der Molen. In 2022 startte een geautomatiseerde plasticrapportage; in 2023 werd de specificatie opgesplitst naar ‘weggooieenheden’, aansluitend op hoe consumenten onderdelen scheiden. In 2024 is de automatisering verbreed naar alle materialen en combinaties. ‘Tegelijk groeien we in datavaardigheden: we schrijven zelf queries en bouwen dashboards voor stakeholders.’

Wat wordt vastgelegd

Belangrijke attributen zijn materiaal (gestandaardiseerde lijst), gewicht, formaat, type verpakking, kleur en transparantie, opbouw in consumenten- en weggooieenheden en de recyclebaarheid per eenheid. ‘We vragen ook recycled content, uitgesplitst in post-consumer en post-industrial. En afmetingen, om bijvoorbeeld brimvolume en overbodige kopruimte te detecteren’, zegt Van der Molen. Naast systeemdata voert AH steekproeven in de winkel uit om te verifiëren of specificaties kloppen.

Voorbeelden: van PVC-exit tot afwasbare labels

Data gedreven werken levert concrete wijzigingen op. ‘We hebben PVC en siliconen waar mogelijk uitgefaseerd. Champignonbakjes gingen naar PET. We verhogen gericht het aandeel rPET op high-volume stromen en zitten ruim boven de doelen’, zegt Van der Molen. Niet elke maatregel is eenduidig positief: van ‘bak naar zak’ reduceert gewicht, maar kan virgin-aandeel verhogen als PET-bakjes naar PP-flowpacks gaan. ‘Met data rekenen we die trade-offs door, zodat we geïnformeerd kiezen.’

Een sprekend voorbeeld is een afwasbaar etiket op een populaire melkfles. ‘We hebben een koud afwasbaar label toegepast dat tussen 40 en 60 graden loslaat. Dat vergde negen maanden testen. De fabriek is vochtig en koud; een label moet tegelijk goed plakken en toch makkelijk loskomen. Het is gelukt, en dit ene project verhoogde het aandeel goed recyclebare verpakkingen met 1 procentpunt en maakt jaarlijks 960.000 kilo plastic beter recyclebaar’, zegt Van der Molen.

Tariefdifferentiatie als prikkel

De huidige tariefdifferentiatie in de afvalbeheersbijdrage maakt een businesscase mogelijk voor kunststoflabels met afwasbare lijm op rigide kunststof. ‘Een goed etiket levert 10 cent korting per kilo op de main item op. Nog eens 10 cent komt erbij als het doelmateriaal van de hoofdcomponent volgens de Recycle Check recyclebaar is’, aldus Van der Molen. Op flexibele verpakkingen pakt de som echter nog niet uit. ‘Zakjes zijn licht, labels duurder en de afdracht hoger dan bij papier. Daar moeten we nu bijleggen.’

Technische vraagstukken: oproep van Albert Heijn aan de sector

Ondanks de voortgang zijn er dossiers waar AH innovaties zoekt. ‘We zoeken oplossingen voor multilayer skinpacks, voor houdbaar vlees in een echt recyclebare verpakking, voor transparante monofolies bij vleeswaren en voor polystyreen cups die heet afgevuld worden. Voor dat laatste kennen we nog geen haalbare route’, zegt Van der Molen. ‘Daarom zijn we hier op de Kunststoffenbeurs in Den Bosch. We hebben marktinnovaties nodig om de volgende stappen te zetten.’

Keuzes, investeringen en regie op verpakkingsdata

Volgens Van der Molen gaat het uiteindelijk om sturen met feiten en soms ook om durven investeren. ‘Niet alles hoeft rond te rekenen. Als de impact groot genoeg is, investeren we. Maar zonder consistente data, heldere definities en discipline bij leveranciers kom je er niet.’ Met Trace One als basis, wekelijkse queries en dashboards probeert Albert Heijn de besluitvorming te versnellen. ‘Zo helpen we collega’s om stap voor stap naar volledig recyclebare verpakkingen te bewegen.’