Composteerbaar als antwoord op PPWR-wetgeving

De doelstellingen zijn breed: minder verpakkingsafval, meer hergebruik en recycleerbaarheid en het uitbannen van onnodige kunststoffen. De PPWR zal de verpakkingssystemen in Europa ingrijpend veranderen en dwingt producenten, retailers en beleidsmakers om verpakkingsontwerpen opnieuw te bekijken. Hoewel de regelgeving duidelijke richtlijnen biedt, zijn veel details nog niet vastgesteld, waaronder de materialen die voor specifieke toepassingen mogen worden gebruikt.

Verbod op wegwerpplastic

Een bijzonder belangrijke en actuele kwestie is de verpakking van onbewerkte verse producten onder de 1,5 kilogram. Dit segment – waaronder tomaten, champignons en druiven – wordt specifiek genoemd in het verbod op wegwerpplastic. Deze producten zijn niet alleen bederfelijk, maar ook gevoelig voor vocht, kneuzingen en microbiële besmetting. ‘In de zoektocht naar alternatieven voor conventionele kunststof verpakkingen lijkt de composteerbare verpakking een praktische en schaalbare oplossing te zijn’, meent Gerritsen. ‘Een oplossing die zowel aan milieudoelstellingen als aan operationele eisen voldoet.’

Tekst gaat verder onder de foto.

Composteerbare oplossingen zijn beschikbaar, getest en worden al toegepast in enkele markten.

Voordelen van composteerbaar

‘Composteerbare verpakkingen combineren prestatie, duurzaamheid en aansluiting op de regelgeving’, zegt Gerritsen. ‘Deze materialen zijn ontworpen om af te breken in industriële composteerinstallaties, waarbij geen giftige resten achterblijven. Ze dragen bij aan de circulaire economie doordat het afval wordt omgezet in compost die op landbouwgrond kan worden gebruikt. In tegenstelling tot veel “recycleerbare” kunststoffen – die vaak alsnog worden verbrand of gestort door vervuiling of gebrekkige recyclinginfrastructuur – bieden composteerbare materialen een realistisch eindlevenspad wanneer ze goed worden ingezameld en verwerkt.’

Plastic afval

Volgens een studie van de Europese Commissie uit 2022 wordt slechts 14% van het plastic afval in de EU effectief gerecycled. De rest wordt verbrand, gestort, gedumpt of geëxporteerd. Een groot deel van dit afval bestaat uit verpakkingsvormen die moeilijk te recyclen zijn, zoals folies, wikkels en met voedsel vervuilde verpakkingen. Gerritsen: ‘Composteerbare verpakkingen kunnen hier een verschil maken, omdat ze samen met voedselresten, zoals fruit- en groenteresten, kunnen worden gecomposteerd. Hierdoor vermindert de vervuiling van afvalstromen en wordt afvalscheiding voor consumenten eenvoudiger.’
‘Daarnaast blijkt uit onderzoek dat composteerbare materialen de kwaliteit en houdbaarheid van verse producten kunnen verbeteren. Microgeperforeerde composteerbare folies bijvoorbeeld helpen de versheid te verlengen door de vochtigheid te reguleren en bederf te verminderen. Composteerbare verpakkingen vormen daarmee niet alleen een milieuvriendelijke oplossing, maar ook een functionele keuze die voedsel- en verpakkingsafval kan beperken.’

Tekst gaat verder onder de foto.

De rol van composteerbare verpakkingen is nog onduidelijk.

Volgende stap ligt bij beleidsmakers

De huidige ontwerptekst van de PPWR bevat veel vooruitstrevende elementen, zoals verplichte hergebruikdoelstellingen, minimumpercentages voor gerecycled materiaal en verboden op specifieke vormen van wegwerpplastic. Toch blijft de rol van composteerbare verpakkingen grotendeels onduidelijk, waarbij nationale overheden en de Europese Commissie verantwoordelijk zijn voor verdere uitwerking.
‘Dit is een cruciaal moment voor beleidsmakers in de lidstaten om actie te ondernemen’, meent Gerritsen. ‘Composteerbare verpakkingen zijn geen noodoplossing, maar een strategische keuze die aansluit bij de kern van de regelgeving. Frankrijk heeft hierin al stappen gezet: sinds januari 2022 is een plastic verpakking voor meer dan dertig soorten groenten en fruit verboden. In plaats daarvan zijn gecertificeerde thuiscomposteerbare of industrieel composteerbare materialen toegestaan. Italië heeft eveneens initiatief getoond met de oprichting van Biorepack, het eerste Extended Producer Responsibility (EPR)-systeem ter wereld dat specifiek gericht is op composteerbare kunststof verpakkingen. Als andere EU-landen dit voorbeeld volgen en nationale beleidsmaatregelen afstemmen, kunnen zij de adoptie van composteerbare verpakkingen versnellen, markten harmoniseren en investeringen in composteerinfrastructuur stimuleren. De PPWR biedt het raamwerk, maar de invulling ervan ligt bij de nationale overheden.’

Kracht van het hele systeem

‘De overgang naar een circulaire verpakkingssector hangt niet af van één materiaal of één beleidsmaatregel, maar van de kracht van het hele systeem’, concludeert de ceo van Bio4Pack. ‘Composteerbare oplossingen zijn beschikbaar, getest en worden al toegepast in enkele markten. Wat nu nodig is, is afstemming: tussen de Europese ambities en de nationale uitvoering, tussen innovatieve materialen en de ondersteunende infrastructuur, en tussen milieudoelstellingen en de praktische realiteit van afvalbeheer.’
‘Naarmate de implementatiefase van de PPWR nadert, biedt dit een unieke kans om het verpakkingslandschap van Europa toekomstbestendig te maken. Door proactief te investeren in composteerfaciliteiten, duidelijke en geharmoniseerde richtlijnen op te stellen en een bredere kijk op duurzame verpakkingen te omarmen, kunnen beleidsmakers van de EU de potentie van composteerbare verpakkingen daadwerkelijk benutten.’