Gemeenten en producenten herzien afspraken over inzameling verpakkingen

Eén jaar extra voor overgang

De bestaande Ketenovereenkomst Verpakkingen, die sinds 2020 de inzameling van onder meer plastic, metalen en drankkartons (PMD) regelt, liep oorspronkelijk af per 1 januari 2025. Omdat de onderhandelingen over nieuwe afspraken nog niet zijn afgerond, is besloten de overeenkomst met één jaar te verlengen. Dit moet zorgen voor een soepele overgang naar het nieuwe systeem, dat op 1 januari 2026 van start moet gaan.

De verlenging is mede het gevolg van onvrede onder gemeenten over de bestaande praktijk. De vergoedingen die zij ontvangen voor het gescheiden inzamelen van verpakkingsafval worden door veel gemeenten als onvoldoende ervaren. Ook is er kritiek op het gebrek aan transparantie in de beoordeling van de ingezamelde kwaliteit en de verrekening van kosten.

Kwaliteit bepalend voor vergoeding

Een belangrijk uitgangspunt in het nieuwe systeem is dat de hoogte van de vergoeding die gemeenten ontvangen, afhankelijk wordt van de kwaliteit van het ingezamelde materiaal. Hoe beter het PMD gescheiden is van restafval, hoe hoger de bijdrage van de producentenorganisatie. Slechte kwaliteit – bijvoorbeeld door vervuiling met voedselresten of verkeerd materiaal – kan leiden tot een lagere vergoeding, of zelfs tot geen vergoeding.

Tekst gaat verder onder de foto.

Verpact startte onlangs een landelijke voorlichtingscampagne onder de titel “Als het maar leeg gaat”. 

Deze nieuwe systematiek moet gemeenten stimuleren hun inzamelsystemen zodanig in te richten dat de kwaliteit van het afval verbetert. Dat vraagt in sommige gevallen om een heroverweging van de gekozen inzamelmethoden, zoals het al dan niet toepassen van nascheiding, of de inzet van communicatiemiddelen richting inwoners.

Nieuwe structuur, meer transparantie

Naast de focus op kwaliteit komt er ook meer aandacht voor een transparante besluitvorming. Er wordt een onafhankelijke arbitragecommissie ingesteld die bindende uitspraken kan doen bij conflicten tussen gemeenten en Verpact over bijvoorbeeld vergoedingen of kwaliteitsbeoordelingen. Ook worden de procedures en criteria rondom vergoeding en beoordeling duidelijker vastgelegd en inzichtelijk gemaakt.

Gemeenten krijgen daarmee meer grip op het proces, terwijl tegelijkertijd de rolverdeling tussen publieke en private partijen beter wordt vastgelegd. De afspraken moeten bijdragen aan een gelijkwaardigere samenwerking tussen producentenverantwoordelijkheid en gemeentelijke uitvoering.

Europese doelen in zicht

De herziening sluit aan bij Europese regelgeving, waaronder de verplichting dat alle verpakkingen in 2030 volledig recyclebaar moeten zijn. Ook het toenemende gebruik van gerecycled materiaal in nieuwe verpakkingen speelt een rol. Door in te zetten op betere inzameling en hoogwaardige recycling, dragen de nieuwe afspraken bij aan het behalen van deze doelstellingen.

Voorbereiding in volle gang

De komende periode worden gemeenten via regionale bijeenkomsten geïnformeerd over de aanstaande veranderingen. Ook wordt gewerkt aan handreikingen en ondersteuningsmiddelen om hen te helpen zich voor te bereiden op de invoering van het nieuwe systeem. De VNG verwacht dat gemeenten uiterlijk eind 2025 hun keuzes voor het nieuwe inzamelsysteem hebben gemaakt, zodat zij vanaf 2026 kunnen voldoen aan de nieuwe eisen.

Met het nieuwe inzamelsysteem komt een einde aan een jarenlange praktijk waarbij de nadruk lag op tonnage in plaats van kwaliteit. Hoe dat in de praktijk zal uitpakken, hangt mede af van de wijze waarop gemeenten en producenten hun verantwoordelijkheden invullen.