Hoe zag het onderzoek Repurpose Driven Design and Manufacturing eruit?
In september 2019 zijn we vanuit het lectoraat Circulair Ontwerpen en Ondernemen gestart met het onderzoek Repurpose Driven Design and Manufacturing. Daarbij keken we naar bestaande producten door meer dan honderd voorbeelden te analyseren, waardoor we een taxonomie konden maken. Daarnaast interviewden we verschillende bedrijven die al met dit proces bezig waren. En tot slot lieten we afstudeerders van de opleiding Product Ontwerpen werken aan ontwerpopdrachten met reststromen voor verschillende bedrijven. Dit alles resulteerde in een publicatie, waarmee studenten en bedrijven kunnen leren van dit onderzoek.
Van mei 2022 tot februari 2023 ontwikkelden we in een vervolgonderzoek een repurpose ontwerpmethode voor bedrijven en studenten, die voor de zomer gepubliceerd zal worden. Het lespakket is parallel ontwikkeld en deels een afgeleide daarvan.
Wat houdt dit lespakket concreet in en wat vinden scholieren ervan?
Het lespakket biedt een concreet en logisch stappenplan voor middelbare scholieren om vanuit een reststroom (afval) een nieuw product te bedenken en een prototype ervan te maken. Voor de docent bevat het onder andere presentaties en werkbladen om lessen mee te draaien en video's om de theorie uit te leggen en leerlingen te inspireren tijdens het project. De scholieren krijgen naast de theorie over repurpose zelf ook een bredere blik op de circulaire economie. Ze ontdekken het materiaal via experimenten, leren creatief schetsen binnen bepaalde kaders en maken als groep keuzes om tot het beste product te komen. Samenwerken is ook echt iets dat je moet leren als ontwerper.
Tijdens de pilots bij scholen in de regio merkte ik dat leerlingen echt enthousiast zijn. Door de concrete stappen wordt het een overzichtelijk proces en door de theorie zien ze het belang ervan. Dit maakt ze trots en gemotiveerd om echt iets moois en nuttigs te maken.
Wat verlangt het van een ontwerper om het beschikbare materiaal als uitgangspunt te nemen?
Een open blik en inzet om het materiaal te leren kennen door middel van experimenten. Vanuit de gevonden functionaliteiten van het materiaal kun je dan zoeken naar een toepassing voor een mogelijke gebruiker. In plaats van te denken ‘wat wil de gebruiker, hoe kan ik dat bieden en welk materiaal heb ik daarvoor nodig?’ moet je nu denken: wat kan een materiaal bieden en welke behoefte van een gebruiker kan ik daarmee vervullen? Het is een ander startpunt, maar heeft vergelijkbare stappen.
Een algemene tip voor ontwerpers: probeer na te denken over een tweede leven of zelfs meerdere levens van een product of verpakking. Kijk daarbij niet alleen naar repurpose, maar ook naar andere strategieën uit de R-ladder. Bij verpakkingen zie je dan al snel het belang van monomaterialen en het vermijden van permanente verbindingen, zoals je die met lijm maakt. Verpakkingen zijn vaak gemaakt uit laagwaardige materialen en hebben daardoor weinig tot geen waarde, nadat het de vervoers- en beschermfunctie heeft volbracht. Repurpose driven design gaat over waardebehoud en is daardoor vrij zelden van toepassing voor verpakkingen. Wel kan het interessant zijn om te kijken naar design for repurpose, waarbij het tweede leven al meegenomen is in het initiële ontwerp. Het bekendste voorbeeld daarvan is het glazen potje van een broodsmeersel dat bruikbaar is als drinkglas.
