Taco Kingma, manager duurzaam verpakken bij FNLI, maakt zich zorgen over het Single Use Plastics (SUP) verbod op onder meer plastic cupjes. De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie vreest dat haar leden moeite zullen hebben om de deadline van 1 januari 2024 te halen. ‘Er is onvoldoende rekening gehouden met de benodigde transitietijd voor het overstappen naar alternatieven.’
In voorjaar 2022 publiceerde het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) de maatregelen voor portieverpakkingen en drinkbekers in het kader van de SUP regelgeving. Deze ministeriële regeling voor kunststofproducten voor eenmalig gebruik is een afgeleide van de Europese Richtlijn (EU) 2019/904. Onderdeel hiervan is het ‘verbod op consumptie ter plaatse’ voor plastic wegwerpbekers en –portie voedselverpakkingen. Het geldt ook voor kartonnen koffiebekers en cupjes met bijvoorbeeld mayonaise of koffieroom voor in de horeca, op evenementen en in kantoren, instellingen, verenigingen en sportclubs.
Dit betekent dat de Nederlandse industrie, waarvoor een strengere interpretatie van de richtlijn geldt dan in het buitenland waar onder meer coatings met polymeren wel zijn toegestaan, binnen één jaar tijd alternatieven moeten zoeken voor het plastic cupje.
Geen tijd voor alternatieve verpakkingen
‘Twee zaken vallen op bij de SUP-regeling op portion packs’, zegt Taco Kingma. ‘Onze FNLI-leden moeten op korte termijn voldoen aan de marktvraag en ten tweede heeft de overheid onvoldoende rekening gehouden met de transitietijd die nodig is om over te stappen naar alternatieve verpakkingen. Die moeten worden getest op veiligheid, houdbaarheid en verwerkbaarheid. De overheid heeft dit onderschat.’
Kingma ziet ook milieunadelen van het cupjes-verbod. ‘Wat je gaat krijgen is portionering op locatie. Consumenten gaan bijvoorbeeld in een hotel zelf pindakaas uit een pot halen. De kans is groot dat ze meer gaan gebruiken dan voorheen met de 15 grams cupjes. Dit werkt verspilling in de hand omdat ze eerder product zullen overhouden. Daarnaast heb je te maken met voedselveiligheid en een hogere CO2-uitstoot als bedrijven overstappen naar andere materialen.’
Kingma verwijst met die laatst opmerking naar het WUR-onderzoek ‘SUP Portion Packs’ van juli dit jaar. Hieruit blijkt onder meer dat geen van de bestaande alternatieven voor de huidige plastic verpakking ideaal is. ‘Er bestaat geen verpakkingsoplossing die een lage CO2-voetafdruk en maximale circulariteit combineert met minder kans op zwerfvuil’, aldus de onderzoekers. ‘Exploitanten zullen de minst slechtste oplossing moeten kiezen, die afhangt van het te verpakken product en de situatie waarin het wordt geserveerd en gebruikt.’
Sachet en aluminium cupje als SUP-alternatief
De sachet lijkt nu samen met de aluminium cupjes een korte termijn alternatief te zijn voor de plastic portion pack. Alleen hangt het ‘zwaard van Damocles’ boven deze twee verpakkingen omdat de Europese Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), die nog in de maak is, alle portion packs wil gaan verbieden binnen horeca.
‘De optelling van SUP en PPWR geeft bedrijven weinig handelingsperspectief’, zegt Kingma. ‘Er is veel onzekerheid. Het zou goed zijn als het beleid meer zekerheid zou geven in de koers die op de middellange termijn wordt varen. Nu overstappen van een plastic cupje naar bijvoorbeeld een sachet is risicovol. Een sachetverpakkingslijn schrijf je niet af in drie jaar tijd.’
PPWR-route
Dit jaar zal de ‘Committee on Environment’ van het Europese Parlement eind oktober gaan stemmen over de inhoud van de PPWR. Dan volgt het Europees Parlement eind november, anderhalve maand na planning. Vervolgens komt in december de Europese Raad met haar positie en daarna starten de onderhandeling begin volgend jaar tussen de Raad, het Parlement en de Commissie. Kingma verwacht dat de EU er de vaart in wil houden en voor maart 2024 de wet wil aannemen, want in maart starten de herverkiezingen in de EU. Hij vreest daarom voor een wet die niet helemaal af is.
‘Een gehaaste doorvoering van de PPWR kan resulteren in veel onduidelijkheid’, zegt de duurzaamheid manager van het FNLI. ‘Er zou voldoende tijd genomen moeten worden voor een zorgvuldige en afgeronde wetgeving.’
Door deze ontwikkelingen is het erg lastig voor de FNLI-leden om te anticiperen op de wetgeving. De federatie probeert daarom haar leden zo goed mogelijk en tijdig te informeren over wat gaande is. Het begin dit jaar geïntroduceerde FNLI Ledenportaal is hierbij een goed hulpmiddel, aldus Kingma. ‘Het streven naar circulariteit heeft bij de FNLI en haar leden een hoge prioriteit. Er zijn dit jaar design guidelines ontwikkeld waarmee FNLI haar leden helpt bij het circulair ontwerpen van kunststof verpakkingen. Er wordt bij dit streven nauw samengewerkt met organisaties zoals het KIDV en het NRK-verpakkingen om bedrijven hierbij te ondersteunen.’
Gedragsverandering consument nodig
Volgens Taco Kingma heeft de EU met de nieuwe wetgeving ook de ambitie om het consumentengedrag structureel te veranderen. Een noodzakelijke, maar zware opgave, meent hij. ‘Het zal heel lastig zijn om een voedingspatroon dat in 30 tot 40 jaar is geëvolueerd bij wet om te buigen. Zekers als je kijkt naar de huidige maatschappij die individueler is en waar consumenten op verschillende en meerdere momenten van de dag consumeren. Mensen eten niet meer op drie vaste momenten met zijn allen uit één pot maar hebben drukke banen en eten op verschillende momenten op verschillende plaatsen. On the go en gebruiksgemak zijn niet meer weg te denken in de huidige samenleving.’
