‘Einde PET-verpakkingen in zicht?’
Polyethyleentereftalaat (PET) is wereldwijd een veelgebruikt verpakkingsmateriaal voor frisdranken en levensmiddelen. PET is gemaakt van fossiele grondstoffen en slechts enkele landen ter wereld recyclen het materiaal. Een materiaal dat niet
afbreekbaar is en fragmenteert in microplastics. Kan dit ook anders? Vraagt Caroli Buitenhuis van Green Serendipity zich af.
Europa wil in de toekomst geen virgin fossiele grondstoffen voor verpakkingen meer gebruiken. Daarnaast moeten verpakkingen hoogwaardig gerecycled kunnen worden om bij voorkeur weer als voedselverpakking te kunnen dienen. Indien de PET- verpakking volledig van mono-materiaal gemaakt is, goed wordt ingezameld, gesorteerd en gerecycled, dan kan het weer ingezet worden als grondstof voor voedsel- of drankverpakkingen.
Maar … de praktijk leert echter dat in meer dan 80% van de landen wereldwijd plastic helemaal niet of slechts deels ingezameld of gerecycled wordt.
Ook in 2050 zal dat niet het geval zijn, simpelweg door gebrek aan infrastructuur of businessmodellen. Daarnaast zal er in 2050 ook nog zwerfafval bestaan. Dat kan zijn van containerschepen die ladingen verliezen tot vogels die vuilnisbakken leeghalen.
‘Fles van de Toekomst’
Hoe ziet de toekomst van PET er uit? Kunnen we wel zonder het fossiele PET? Zijn er andere materialen die de eigenschappen van PET over kunnen nemen en bij een duurzame toekomst passen?
Als je naar alternatieven gaat kijken, wil je wel gelijk een goede langere termijn keuze maken. Laten we de PET-fles daarbij als voorbeeld nemen. De fles van de toekomst moet gemaakt worden op basis van duurzaam geproduceerde hernieuwbare grondstoffen in plaats van de huidige fossiele grondstoffen. Alternatieven zijn biomassa, bij voorkeur uit reststromen/afvalstromen of van CO2. De grondstoffen mogen op de lange termijn niet in competitie zijn met de voedselproductie en mogen ook niet de biodiversiteit in gevaar brengen.
Wat ook belangrijk is, is dat de fles van de toekomst gerecycled kan worden daar waar mogelijk. Zowel mechanische recycling als chemische recycling, en graag met minder energie dan de huidige PET-fles. Verder zou het recyclaat weer opnieuw inzetbaar moeten zijn voor een nieuwe fles met behoud van voedselveiligheid. Daarnaast moet de fles afbreekbaar zijn, waarbij de fles tot voedsel kan dienen voor micro-organismen voor hun energievoorziening binnen de termijn van één generatie (max 15-25 jaar). Zodat we geen onomkeerbare schade achterlaten voor volgende generaties.
Welke alternatieve materialen voldoen aan deze scherpe eisen? Er zijn drie opties.
PLA-flessen
Polylactic acid (PLA) kan gemaakt worden uit onder andere maïs, suikerriet of suikerbiet. Er zijn al ontwikkelingen om het ook te maken uit maïsstengels, uit algen-producerende bacteriën én uit methaan en CO2. Er kunnen flessen van gemaakt worden die zowel mechanisch als chemisch gerecycled kunnen worden. Het materiaal heeft ook de eigenschap dat het afbreekbaar is. Het verdwijnt niet heel snel, omdat de juiste temperatuur, vochtigheid en bacteriën tegelijkertijd nodig zijn, maar het verdwijnt wel binnen één generatie. PLA kan door het lichaam op natuurlijke wijze afgebroken worden indien het binnenkomt als micro- of nanoplastic. Het is met name geschikt voor vervanging van waterflessen die een snelle omloop kennen, zoals op stations, on-the-go winkels, in steden en events. Het is niet geschikt voor koolzuurgashoudende dranken.
PEF-flessen
Polyethyleenfuranoaat (PEF) is nog niet commercieel beschikbaar op de markt, maar belooft een uitstekend alternatief voor PET te worden. Het wordt de komende jaren gemaakt uit op zetmeel gebaseerd glucose, maar glucose kan ook gemaakt worden uit cellulose uit biomassa-reststromen, denk aan houtzaagsel van gekapte bomen voor de papierindustrie of bosbeheer. PEF heeft veel betere barrières voor zuurstof en waterdamp dan PET, wat het veel beter geschikt maakt voor koolzuurgashoudende dranken. Daarbij is PEF uitstekend mechanisch en chemisch recyclebaar en mocht een PEF-fles op de verkeerde plek belanden, dan breekt die fles honderden jaren éérder af dan een PET-fles.
PHA-flessen
Natuurlijke Polyhydroxy alkanoates (PHA) is een familie van materialen die in de natuur gemaakt worden. Het kan overal ter wereld gemaakt worden uit bijna elke mogelijke biomassa reststroom of afvalstroom, maar ook bijvoorbeeld uit gebruikte frituurolie of zelfs uit rioolslib. Het materiaal kun je qua productie en eigenschappen vergelijken met Polyethyleen (PE) of Polypropyleen (PP), maar dan met de extra eigenschappen dat het niet op basis van fossiele grondstoffen gemaakt is en dat het zowel recyclebaar als biodegradable is. En met name de afbreekbaarheid van PHA is bijzonder, want naast dat dit materiaal ook op natuurlijke wijze af kan breken in het lichaam, is ook bewezen dat het onder dezelfde omstandigheden in de natuur zelfs beter afbreekt dan hout, óók in water.
De eerste PHA-flessen komen binnenkort op de markt. Deze zullen, net als PLA, met name geschikt zijn voor het verpakken van water of kort-houdbare dranken.
Ruimte voor innovatie
Momenteel zitten we nog vast in fossiele materialen en -systemen die niet meer passen bij de toekomst. Er moet ruimte komen voor innovaties. Zowel qua materialen als systemen. We moeten daarbij niet alleen kijken naar het businessmodel van de afvalindustrie, maar beslissen wat goed is voor onze toekomstige generaties en planeet. Bij het maken van de juiste keuzes volgen ook concrete businessmodellen. Het kan lang duren of kort, maar het einde van het PET-tijdperk voor verpakkingen is in zicht.
VM Nieuwsbrief
-
Blijf op de hoogte met het laatste nieuws uit de verpakkende industrie
-
Alles over de branche
-
Van duurzaamheid tot techniek