Is ‘vereenvoudiging’ PPWR aanzet tot heropening?

Tien maanden na de publicatie in het Europese publicatieblad verkeert de verpakkingsindustrie mogelijk in een nieuwe periode van onzekerheid. De Verordening Verpakkingen en Verpakkingsafval (PPWR), die op 11 februari 2025 in werking trad en in augustus 2026 algemeen toepasbaar wordt, wordt door het vereenvoudigingsvoorstel van de Europese Commissie formeel heropend voor amendering. Wat begon als een poging tot ‘administratieve vereenvoudiging’ zou kunnen uitgroeien groeien tot een politieke aanval op de milieudoelstellingen van de Green Deal.

Hoe het begon

Tussen juli en september 2025 organiseerde de Commissie een ‘Call for Evidence’ die meer dan 190.000 inzendingen opleverde. De industrie klaagde massaal over de stapeling van rapportageverplichtingen uit verschillende duurzaamheidswetten: de PPWR, de EUDR (ontbossing) en de CSRD (duurzaamheidsrapportage). Deze ‘consultatie’ vormde de legitimatie voor het op 10 december jl. gepubliceerde Omnibus-voorstel.

Omnibus-pakket als versimpeling

Op 10 december 2025 presenteerde de Europese Commissie het ‘Environmental Simplification Package’, een Omnibus-voorstel dat meerdere milieuwetten tegelijk wijzigt. Voor de PPWR richt het pakket zich op drie specifieke punten die volgens de Commissie zorgen voor onnodige administratieve lasten.

Ten eerste wil Brussel de verplichting voor cross-border verkopers (lees: webshops) schrappen om per lidstaat een juridische "gemachtigde vertegenwoordiger" aan te stellen voor de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (EPR). Deze maatregel zou bedrijven €300 miljoen per jaar besparen, aldus de officiële becijfering van de Commissie.

Daarnaast staat de SCIP-database, waarin bedrijven moeten melden of hun verpakkingen zorgwekkende stoffen bevatten, op de nominatie voor volledige intrekking. Ook hier belooft de Commissie aanzienlijke kostenbesparingen: €225 miljoen per jaar. Het argument van de Commissie: de database wordt overbodig zodra het Digitaal Productpaspoort operationeel is.

Tot slot wil de Commissie de methodologie voor het berekenen van "niet-gerecycled plastic" harmoniseren met de Single-Use Plastics Directive, om discrepanties tussen verschillende wetgevingskaders te vermijden.

112 organisaties slaan alarm

Voor de Commissie zijn dit technische correcties, maar voor een breed scala aan belanghebbenden is het een levensgevaarlijke ontwikkeling. Op 25 november 2025, nog vóór de officiële publicatie van het Omnibus, stuurde een grote coalitie van 112 organisaties een gezamenlijke brief aan de Europese Commissie met een dringend verzoek: heropen de PPWR niet. De ondertekenaars, die variëren van NGO's als Zero Waste Europe tot grote spelers uit de verpakkingsindustrie, zijn bang dat investeringen in bijvoorbeeld recyclingfabrieken en wasstraten voor herbruikbare verpakkingen ‘on hold’ worden gezet.

Die vrees is niet ongegrond. De recyclingindustrie, verenigd in organisaties als EuRIC en PRE, benadrukt dat stabiele regelgeving nodig hebben om leningen te krijgen voor nieuwe fabrieken.

Paard van Troje?

Het probleem is dat er in het Europese wetgevingsproces geen mogelijkheid bestaat om een wet ‘een beetje’ te openen. Zodra de Commissie voorstelt één artikel te wijzigen, is de gehele wettekst technisch beschikbaar voor amendering door het Europees Parlement en de Raad van Ministers.

Dit procedurele mechanisme maakt, wat critici een ‘Paard van Troje’ noemen, mogelijk. Hoewel de Commissie alleen beperkte administratieve aanpassingen voorstelt, kunnen Europarlementariërs amendementen indienen die veel verder gaan: het uitstellen van hergebruikdoelstellingen voor 2030, het verzwakken van het PFAS-verbod in voedselverpakkingen, of het verruimen van de definitie van "gerecycled materiaal" zodat ook chemisch gerecyclede content meetelt via ruime Mass Balance-regels.

EUDR-casus als schrikbeeld

De angst voor dit scenario komt niet uit de lucht vallen. Een andere grote Europese wet, de EUDR, werd, eind 2024, vlak voor deze van toepassing zou worden inhoudelijke verzwakt. Onder zwaar politieke druk kwam er een voorstel voor een jaar uitstel, maar dat liep uit op een poging de inhoud fundamenteel te wijzigen. Die wijzigingen zou 90% van de wereldhandel vrijstellen van controles. Uiteindelijk kwam er een compromis met uitstel en een inhoudelijke verzwakking.

Specifieke pijnpunten

Zero Waste Europe, een van de meest uitgesproken critici van het Omnibus-pakket, waarschuwt dat transparantie en datakwaliteit essentieel zijn.

Het intrekken van de SCIP-database, nog voordat het Digitaal Productpaspoort operationeel is, veroorzaakt volgens critici een gevaarlijke periode van gebrek aan transparantie. ‘Het schrappen van SCIP leidt tot verlies aan transparantie in de keten’ zegt ZWE. De organisatie vindt dat de Commissie ten onrechte kiest voor afschaffing in plaats van een verbetering tot aan het Digitaal Productpaspoort.

Ook de harmonisatie van de definitie van "niet-gerecycled plastic" roept vragen op. Hoewel de Commissie dit presenteert als technische afstemming, waarschuwt Zero Waste Europe dat deze tekstwijziging kan leiden tot een versoepeling waarbij de prikkel om verpakkingen echt recyclebaar te ontwerpen verzwakt.

Daarnaast vrezen NGO's voor parlementaire amendementen op de hergebruikdoelstellingen. ‘

Industrie verdeeld

De recyclingindustrie en NGO’s zijn dus fel tegen heropening, maar plasticproducenten verwelkomen de voorstellen van de Commissie juist. Plastics Europe, de Europese branchevereniging, spreekt van ‘een stap in de goede richting’ en benadrukt het belang van concurrentievermogen. De organisatie pleit ervoor chemische recycling via Mass Balance-boekhoudmethoden volledig gelijkwaardig te erkennen aan mechanische recycling, een standpunt dat door mechanische recyclers fel wordt bestreden.

De papierindustrie neemt een ambivalente positie in. Organisaties als het Environmental Paper Network sloten zich aan zich bij de coalitie tegen heropening, maar vooral uit angst dat al eerder verkregen uitzonderingen alsnog verloren gaan bij nieuwe parlementaire amendementen.

Impact op bedrijven: onzekerheid

Voor verpakkingsproducenten, retailers en importeurs veroorzaakt de huidige situatie nog meer onzekerheid. Er zijn al zoveel vragen over de PPWR, blijkt telkens weer tijdens seminars en workshops. Bedrijven die zich aan het voorbereiden zijn op de algemene toepassingsdatum van de PPWR, 12 augustus 2026, weten nu niet meer welke regels uiteindelijk zullen gelden.

Veel retailers zijn al bezig met wijziging van leverancierscontracten, om aan de PPWR te kunnen voldoen. Als de regels voor gerecycled content of de EPR-verplichtingen alweer veranderen, heeft dat grote gevolgen.

Investeringsbeslissingen kunnen door deze situatie worden uitgesteld. Bedrijven die overwogen te investeren in wasinstallaties voor herbruikbare verpakkingen of sorteerinstallaties voor nieuwe recyclingstromen pauzeren deze projecten misschien.