Udea is een groothandel die is gespecialiseerd in biologische producten die ze levert aan biologische winkels. Haar klanten en consumenten reageerden enthousiast op het statiegeldconcept met glazen pot en zijn dat nog steeds, aldus Steven IJzerman. ‘We hebben al vanaf het begin twee potmaten. De grotere zetten we het meeste in. Denk aan rijst, noten, muesli en rozijnen. De kleinere gebruiken we voor thee en andere producten waar je anders te snel te veel van hebt als je het in de grote pot zou verpakken. We hebben naast de verpakker een partij die het wassen van de potten verzorgt. In eerste instantie deed het zuivelbedrijf, die de statiegeld pot al gebruikt, dit voor ons, maar inmiddels zijn we in gesprek met een nieuwe partij vanwege het groeiende volume.
70 cent statiegeld op Wisselwaar
De biologische supermarkt heeft de pot overgenomen van het bestaande statiegeldsysteem van het zuivelbedrijf. Het diende als basis voor de ontwikkeling van Wisselwaar. ‘Dit systeem was er al en werkte goed’, zegt IJzerman. ‘De 70 cent die zij vragen dekt het risico dat je loopt op potten die niet worden ingeleverd. Consumenten kunnen de Wisselwaar potten ook zelf hergebruiken.’
Schaalgrootte binnen Udea
Er zijn inmiddels 34 Wisselwaar artikelen verkrijgbaar. Die maken zo’n 1% uit van het totale assortiment van een gemiddelde biologische supermarkt die 5.000 artikelen in huis heeft. De producten hebben volgens de retailer een goede doorloop. Deze schaalgrootte is voldoende voor het systeem, zegt IJzerman. ‘Als we de schaal willen vergroten dan kunnen we uitbreiden naar categorieën waar we nog niet zitten of het enthousiasme bij consumenten voor het concept nog vergroten of uitbreiden naar België. Broodbeleg bijvoorbeeld kunnen we nog uitbreiden. Dit hebben we nog niet gedaan omdat we daar ook te maken hebben met afvullen van pindakaas, chocopasta et cetera. Dit heeft gevolgen voor onze afvuller.’
De keuzevrijheid van Wisselwaar
In de praktijk is het vaak niet eenvoudig om een verpakkingsvrije winkel succesvol te maken.
Albert Heijn bijvoorbeeld, heeft een 2.0 versie van het verpakkingsvrije concept ontwikkeld. Deze vernieuwde versie is eenvoudiger en ook kleiner van opzet.
IJzerman meent dat vooral de drempel voor de consument laag moet zijn. ‘Met Wisselwaar spelen we in op gedrag dat bekend is bij de consument. Klanten brengen al glazen statiegeldflessen van zuivel en bier retour. Wisselwaar sluit hier op aan. Ons systeem werkt ook omdat klanten het zowel online als in de winkel kunnen kopen en telkens de keuze hebben om of Wisselwaar te kopen of een reguliere verpakking. Wij zijn van mening dat de klant de keuzevrijheid moet hebben. De ene keer kan Wisselwaar de juiste verpakking zijn, bij een volgende aankoop is het misschien een eenmalig doosje.
Kwantificeren van duurzaamheid
Op het gebied van Life Cycle Assessment heeft Udea vooral gekeken naar bestaande informatie over de duurzaamheid van een hergebruiksysteem, vertelt IJzerman. ‘Een meermalige verpakking moet je soms 20 keer hergebruiken om duurzamer te zijn dan een eenmalige verpakking, maar er zijn ook voorbeelden waarbij dit veel minder vaak is. Het KIDV helpt ons nu met het kwantificeren van de duurzaamheid van Wisselwaar door te vergelijken met bestaande eenmalige, ‘reguliere’ verpakkingen zodat we een beeld krijgen van onze situatie.’
‘We vinden het ook belangrijk om plastic te mijden als verpakkingsmateriaal. De recycling van het materiaal is niet goed geregeld en microplastics wordt een steeds vaker benoemd door wetenschappers als groot probleem. Glas is een materiaal dat goed bij ons bedrijf past.’
Klimaatpositieve supermarkt
‘We zijn er nog niet maar werken aan het idee van een klimaatpositieve supermarkt’, zegt IJzerman. ‘Verpakking is daar een onderdeel van. De afvalberg wordt er kleiner van als we glazen potten hergebruiken en uiteindelijk een keer recyclen.’
Op de vraag of het Wisselwaar-systeem ook zou werken op reguliere supermarkt, zegt de kwaliteitsmanager dat Udea het concept binnen de keten van biologische supermarkten houdt en niet de ambitie heeft om het concept uit te breiden naar de reguliere supermarkt keten. ‘We willen de consument daar een alternatief voor bieden en vaker naar de bio-winkels krijgen.
Het systeem van glazen potten met statiegeld zal ook werken in reguliere supermarkten. Daar worden glazen bierflesjes retour gebracht en sinds kort ook plastic flesjes en blikjes. Lege statiegeld verpakkingen inleveren is ook bekend gedrag voor consumenten in reguliere supermarkten.’
