Plastics vertegenwoordigen circa 3 procent van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Bovendien wordt jaarlijks nog eens 1,0 tot 1,2 miljard ton fossiele CO₂ vastgelegd in plastic, die later kan vrijkomen als deze plastics niet circulair worden verwerkt.
Complexe keten met uiteenlopende uitdagingen
De plasticindustrie kent honderden soorten kunststof met verschillende eigenschappen, toepassingen en recyclebaarheid. Dit maakt het moeilijk om generieke oplossingen te vinden voor decarbonisatie.
Hoewel energie-efficiënte en circulaire oplossingen vaak technisch mogelijk zijn, voldoen ze lang niet altijd aan de rendementsverwachtingen van investeerders. Daarnaast zijn sommige innovatieve technologieën, zoals elektrificatie van processen bij hoge temperatuur, nog onvoldoende bewezen op commerciële schaal.
Verspreiding van emissies binnen de waardeketen
De gemiddelde uitstoot bij de productie van plastics bedraagt 2,5 tot 3 ton CO₂ per ton plastic. Deze uitstoot is verdeeld over drie fasen:
- Grondstoffen: circa 20% van de uitstoot komt voort uit de winning en verwerking van grondstoffen zoals nafta en aardgas.
- Monomeerproductie: 25 tot 50% ontstaat tijdens energie-intensieve processen zoals stoomkraken.
- Polymeerproductie: 30 tot 55% komt uit de laatste verwerkingsfase waarin plastics hun uiteindelijke vorm krijgen.
De precieze verdeling varieert sterk per type plastic.
Grote variatie in uitstoot per type en regio
De uitstoot van één soort plastic kan per regio en productieproces verschillen met een factor twee tot vijf. Dit wordt beïnvloed door onder meer:
- Het type kunststof
- Het gebruikte productiepad
- De energie-efficiëntie van installaties
- De gebruikte energiebronnen (bijv. fossiel, biogas of elektriciteit)
Recycling biedt kansen, maar is geen universele oplossing
Recycling vermijdt het gebruik van nieuwe fossiele grondstoffen en kan processtappen overslaan, wat de emissie verlaagt. Toch geldt dit niet voor alle recyclingtechnieken of soorten plastic.
PET (polyethyleentereftalaat) heeft relatief hoge recyclecijfers, maar veel andere soorten zijn technisch moeilijk of commercieel onaantrekkelijk te recyclen. Chemische recycling kan hier uitkomst bieden, mits verder opgeschaald.
Effectieve hefbomen voor decarbonisatie
Er zijn diverse algemene maatregelen beschikbaar:
- Verbeteren van energie-efficiëntie en benutten van restwarmte
- Overschakelen op hernieuwbare energie of waterstof
- Gebruik van biogebaseerde grondstoffen (met aandacht voor impact op andere ketens)
- Verkorten van de keten door kortere recyclingloops, die minder uitstoot genereren dan langere biogrondstofroutes
Meer secundaire grondstoffen nodig
Een groot deel van het plastic afval, bijvoorbeeld van technische polymeren, wordt nog niet ingezameld of gerecycled. Het ontsluiten van deze ‘onbenutte’ afvalstromen – vooral uit sectoren als consumentengoederen, bouw en auto-industrie – is essentieel om circulariteit op te schalen.
Voor bepaalde polymeren blijft een aanzienlijk deel van het post-consumer afval buiten beeld. Alleen al voor één voorbeeldpolymeer verwacht McKinsey in 2035 zo’n 4,3 miljoen ton niet-gerecycled afval wereldwijd.
Vier strategieën om versnelling te realiseren
Volgens de auteurs kunnen de volgende acties de verduurzaming van plastics versnellen:
- Energie-efficiëntie bevorderen: besparingstechnieken verder rendabel maken
- Innovatie versnellen: technologische doorbraken stimuleren via pilotprojecten
- Vraag bundelen: gezamenlijke marktvraag creëren om aanbod te activeren
- Kortere circulaire loops opschalen: snelle emissiereductie realiseren via directe recycling, mits de kwaliteit op peil is
Wie nu al posities inneemt in deze circulaire waardeketens, kan profiteren van schaarse middelen zoals hernieuwbare energie en secundaire grondstoffen.
McKinsey serie Materials Circularity
Dit artikel maakt deel uit van de serie Materials Circularity van McKinsey & Company, die zich richt op het verduurzamen van materiaalketens en het bevorderen van circulariteit. Het is geschreven door Christof Witte, Georg Winkler en Sebastian Göke, met medewerking van Vladislav Vasilenko.
.png)
