De eerder aangekondigde plasticheffing en circulaire plasticnorm gaan van tafel, maar verschillende aangenomen moties laten zien dat de Kamer inzet op Europese samenwerking, sectorafspraken en nieuwe circulaire instrumenten.
Achtergrond: alternatief voor plasticheffing
De staatssecretaris liet voorafgaand aan het debat weten dat de geplande plasticheffing van 567 miljoen euro per jaar en de circulaire plasticnorm niet doorgaan. Volgens Aartsen zouden deze leiden tot een ‘grote economische weglek’.
Als alternatief werkt het ministerie aan het concept van een ‘circulaire hefboom’, ontwikkeld aan de Plastictafel. Dit instrument combineert een heffing op fossiel plastic met een stimuleringsdeel voor investeringen in innovatie en recyclaattoepassing. De opbrengsten zouden terechtkomen in een transitiefonds.
Daarnaast zetten branchepartijen vrijwillige stappen. Zo hebben merkartikelfabrikanten zich gecommitteerd aan de inzet van 115 kiloton extra circulair plastic per jaar en werkt producentenorganisatie Verpact aan een circulaire recyclaatbank. Nederland blijft in Brussel aandringen op stevige recyclaatdoelen en de invoering van het Digitaal Productpaspoort.
Steun voor Europese harmonisatie en nieuwe sectoroverleggen
Tijdens het debat werd de motie van Buijsse (VVD) en Gabriëls (GroenLinks-PvdA) om in de EU te pleiten voor een geharmoniseerd kader voor UPV-stromen (uitgebreide producentenverantwoordelijkheid) en een digitaal one-stop-shop-register aangenomen. Daarmee moet grensoverschrijdende handel eenvoudiger en het toezicht effectiever worden.
Circulaire hefboom voorlopig niet wettelijk vastgelegd
De motie van Gabriëls (GroenLinks-PvdA) om de circulaire hefboom al wettelijk te verankeren met als doel invoering in 2027, werd door het kabinet ontraden en uiteindelijk verworpen. Aartsen noemde dit ‘geen realistisch streven’.
Een verwante motie van Wingelaar (NSC) om de wettelijke borging van de circulaire hefboom wel als beleidsdoel te formuleren en de inzet in Brussel op het digitale productpaspoort te versnellen, werd daarentegen aangenomen. Volgens de staatssecretaris biedt deze motie ruimte om verder te onderzoeken hoe de hefboom juridisch kan worden verankerd.
Plasticheffing en milieubeoordeling
Verschillende voorstellen over de plasticheffing haalden het niet. De motie van Kostic (PvdD) en Bamenga (D66) om de Europese plasticafdracht door te berekenen aan producenten werd verworpen, evenals de motie van Gabriëls (GroenLinks-PvdA) om de lasten niet uitsluitend bij afvalverbrandingsinstallaties te leggen.
Ook het voorstel van Kostic (PvdD) om het Circulair Materialenplan onafhankelijk te laten toetsen op gezondheids- en milieueffecten kreeg geen meerderheid, aangezien er volgens het ministerie al milieueffectrapportages (MER) lopen.
Verdere stappen in circulaire economie
Het debat laat zien dat de Kamer het belang van verdere stappen in de circulaire economie breed onderschrijft, maar voorzichtig is met directe wettelijke verplichtingen. Er is steun voor een Europese aanpak, sectorafspraken en onderzoek naar nieuwe beleidsinstrumenten zoals de circulaire hefboom.
De komende maanden werkt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat aan de verdere uitwerking daarvan. Eind dit jaar volgt een nieuwe voortgangsrapportage aan de Kamer.
.png)
