Verpact-lezing: ‘12 augustus 2026 is een echt PPWR-meetmoment’

De PPWR vervangt de bestaande richtlijn voor verpakkingen en verpakkingsafval. Dat is meer dan een technische wijziging, benadrukte Van Son, tijdens de goed bezochte Verpact-bijeenkomt. ‘We gaan van een richtlijn, die lidstaten ruimte liet voor eigen invulling, naar een verordening die rechtstreeks geldt in alle EU-landen’, legde hij uit. ‘Daarmee wordt de speelruimte kleiner en de verwachting duidelijker: in elke lidstaat moeten dezelfde regels gelden voor verpakkingen.’
Naast de PPWR blijven andere relevante kaders bestaan, zoals de SUP-richtlijn over eenmalige kunststofproducten en de algemene richtlijn voor verpakkingen en verpakkingsafval die nu wordt vervangen. De PPWR voegt daar volgens Van Son een duidelijke extra laag aan toe: harmonisatie en het terugbrengen van de milieu-impact over de hele levenscyclus van verpakkingen, met klimaatneutraliteit in 2050 als lange termijn doel.

Deadline 12 augustus 2026: conformiteit aantonen

Een belangrijk ijkpunt is 12 augustus 2026. Vanaf die datum geldt de verplichting om voor iedere verpakking technische documentatie én een conformiteitsverklaring beschikbaar te hebben.
Van Son: ‘Producenten, importeurs en merkeigenaren moeten kunnen laten zien dat hun verpakkingen voldoen aan de basisvereisten van de PPWR. Dat gaat over ontwerp, materiaalgebruik, recyclebaarheid en het minimaliseren van grondstoffen, maar ook over chemische veiligheid.’
In de praktijk betekent dit dat bedrijven een dossier moeten opbouwen per verpakking, zoals uitgewerkt in bijlage VII van de PPWR. Daarin horen onder meer een beschrijving van de verpakking en het beoogde gebruik, informatie over materialen en gewichten en een onderbouwing hoe wordt voldaan aan de relevante artikelen.
Op de vraag wie precies verantwoordelijk is voor die conformiteit, was Van Son helder: ‘Formeel is degene van wie de naam op de verpakking staat verantwoordelijk. Dat verandert niets aan het belang van samenwerking in de keten, maar juridisch ligt de verplichting daar.’

Voedselcontactmaterialen en schadelijke stoffen

Voor verpakkingen die in contact komen met voedsel, stapelt de regelgeving zich op. De PPWR komt bovenop de bestaande kaders voor voedselcontactmaterialen, zoals de kaderverordeningen (EG) 1935/2004 en 2023/2006 (GMP) en specifieke regels voor bijvoorbeeld kunststoffen, keramiek en cellulose.
Gudde: ‘Opzettelijk toegevoegde stoffen zijn toegestaan binnen vastgestelde limieten, maar niet-opzettelijk toegevoegde stoffen (NIAS) moeten kritisch worden beoordeeld. Migratie mag de veiligheid, geur of smaak van het voedsel niet aantasten.’

Daarnaast stelt de PPWR grenzen aan zware metalen. De som van lood, cadmium, kwik en zeswaardig chroom in een verpakking mag niet hoger zijn dan 100 mg/kg. ‘Dat betekent dat bedrijven beter moeten weten wat er in hun materialen zit en welke analyses nodig zijn om dat aan te tonen’, aldus Gudde.

PFAS als testcase voor de nieuwe werkelijkheid

Een zichtbaar voorbeeld van de nieuwe aandacht voor chemische veiligheid is PFAS. Deze stoffen worden gebruikt vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen en hittebestendigheid, maar zijn nauwelijks afbreekbaar. EFSA koppelt bepaalde PFAS aan risico’s voor onder meer immuunsysteem, lever en schildklier.
De PPWR introduceert vanaf 12 augustus 2026 limieten voor PFAS in voedselcontactverpakkingen. Boven vastgelegde concentraties mag een verpakking dan niet meer op de EU-markt worden gebracht.
Gudde: ‘Belangrijk is dat de PPWR een eigen definitie van PFAS hanteert. Die is in sommige gevallen breder dan definities in andere landen of sectoren. Alleen vragen “zit er PFAS in?” is niet genoeg; je moet expliciet kunnen bevestigen dat het gaat om PFAS zoals gedefinieerd in de PPWR.’
Een complicerende factor is dat de testprotocollen nog niet volledig zijn uitgewerkt. Vanuit de zaal werd opgemerkt dat laboratoria nog geen eenduidige richtlijnen hebben zoals die nu bestaan voor andere conformiteitsbeoordelingen. Volgens Van Son wordt er in Europees verband wel gewerkt aan een opzet om PFAS te meten, met onderscheid tussen verpakkingen op basis van virgin materialen en verpakkingen met gerecycled content. ‘Maar het feit dat die protocollen nog niet definitief zijn, ontslaat bedrijven niet van de plicht om zich voor te bereiden’, benadrukte hij.

Onzekerheden in regelgeving, maar inspectie is al actief

Hoewel de PPWR formeel vanaf 12 augustus 2026 van kracht is, is nog niet alle secundaire regelgeving gereed. Tot 2029 zullen naar verwachting tientallen uitvoerings- en gedelegeerde handelingen verschijnen, bijvoorbeeld over etikettering, gedetailleerde recyclability-eisen en lijsten van verboden stoffen.
Van Son waarschuwde om die onduidelijkheid niet te verwarren met uitstel: ‘We zien dat inspectiediensten nu al actiever handhaven op bestaande eisen rond voedselveiligheid en verpakkingen. Wie pas bij de PPWR-deadline gaat bewegen, haalt de doelen voor 2030 niet.’
Ook de harmonisatie van toezicht binnen Europa is nog niet volledig uitgekristalliseerd. ‘Er is een Europees inspectieplatform’, zei Gudde, ‘maar in de praktijk zullen lidstaten op verschillende snelheid bewegen. Dat maakt het des te belangrijker dat bedrijven hun eigen dossier op orde hebben en kunnen aantonen dat ze de Europese definities en eisen volgen.’

Aanpak: inventariseren, beoordelen en borgen

Zowel Gudde als Van Son pleitten voor een gestructureerde aanpak binnen bedrijven. Zij zien een driedeling: inventarisatie, beoordeling en borging.

‘Begin met een inventarisatie van alle verpakkingen die je op de markt brengt’, zei Van Son. ‘Welke materialen gebruik je, welke leveranciers, welke foodcontacttoepassingen, welke claims? Vervolgens beoordeel je die verpakkingen aan de hand van de relevante wetgeving en stel je vast waar gaten zitten in informatie of analyses.’
Borging betekent volgens hem dat die beoordeling wordt vastgelegd in een dossier, gekoppeld aan een conformiteitsverklaring. ‘Dat vraagt om samenwerking met leveranciers, maar ook om interne afstemming tussen inkoop, kwaliteit, duurzaamheid en marketing.’
Gudde wees op hulpmiddelen die beschikbaar zijn, zoals factsheets over minerale oliën, bisfenol A, microplastics, zware metalen en NIAS, en algemene documenten als een beslisboom voor voedselverpakkingsmaterialen en een wegwijzer in de wetgeving voor voedselcontactmaterialen. ‘Die helpen bedrijven om structuur te brengen in een landschap dat voor veel organisaties nog gefragmenteerd is’, zei ze.

Nu beginnen met PPWR, niet wachten op de laatste details

Tot slot benadrukten beide sprekers dat de combinatie van duurzaamheid en voedselveiligheid blijvend is. De PPWR stuurt op meer recyclebare verpakkingen, een hoger aandeel recyclaat, inzet van biogebaseerde grondstoffen, composteerbaarheid en minimalisatie van materiaalgebruik.
‘Duurzaamheid krijgt een grotere rol, maar dat mag nooit ten koste gaan van voedselveiligheid’, vatte Gudde samen. ‘De uitdaging is om die twee werelden bij elkaar te brengen in één consistent pakket van eisen en documentatie.’
Van Son sloot af met een praktische oproep: ‘Zie 12 augustus 2026 niet als startpunt, maar als eerste meetmoment. Bedrijven die nu al hun verpakkingsportefeuille in kaart brengen en dossiers opbouwen, hebben straks niet alleen hun conformiteitsverklaring op orde, maar ook een beter gesprek met leveranciers, klanten en inspectie.’

Lees alles over de Packaging & Packaging Waste Regulation in de PPWR-gids