VWS: ‘Recyclaat in verpakkingen kan, binnen kaders’

Volgens Ringenier wordt de discussie over recyclaat pas goed gevoerd als alle beleidsdoelen tegelijk in beeld zijn. Ze wijst op de rollen van verschillende ministeries: IenW dat stuurt op duurzaam verpakken en circulaire economie, LNV (of LVVN) dat inzet op het voorkomen van voedselverspilling en VWS dat verantwoordelijk is voor voedselveiligheid.
‘Je moet steeds de balans zoeken tussen duurzaam verpakken, het voorkomen van verspilling en de bescherming van de gezondheid van de consument’, zegt ze. ‘Die doelen kun je niet los van elkaar zien. Een duurzamere verpakking die tot meer voedselbederf leidt, schiet zijn doel voorbij.’

Europese wetgeving voor voedselcontactmaterialen

Wie naar voedselcontactmaterialen kijkt, komt terecht in wat Ringenier een ‘complex wetgevingsbos’ noemt. De basis ligt in de algemene Europese kaders, zoals Verordening (EG) 1935/2004, de GMP-verordening 2023/2006 en de verordening voor officiële controles 2017/625. Daarnaast zijn er specifieke regels voor bepaalde materialen, zoals kunststof, keramiek, cellulose en actieve of intelligente materialen, én voor specifieke stoffen zoals bisfenol A en epoxyderivaten.
Een belangrijke rol is weggelegd voor de Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA. ‘Als er nieuwe stoffen aan de kunststofwetgeving moeten worden toegevoegd, gaat dat via EFSA’, licht Ringenier toe. ‘EFSA beoordeelt de risico’s, de Europese Commissie verwerkt die beoordeling in wetgeving en lidstaten adviseren via eigen commissies over de nationale uitvoering.’

Nieuw kunststof versus gerecycled kunststof

Voor nieuw kunststof is het kader relatief duidelijk. Deze materialen vallen onder Verordening (EU) 10/2011, waarin een positieve lijst is opgenomen met toegelaten stoffen en de migratielimieten die daarbij horen. ‘Bij nieuw kunststof is beter te voorspellen wat er vanuit de verpakking naar het voedsel kan migreren’, legt Ringenier uit. ‘Je kent de grondstoffen en het productieproces en kunt gericht toetsen aan de wettelijke migratielimieten.’
Bij gerecyclede kunststoffen ligt dat ingewikkelder. Hier speelt het risico van ophoping van ongewenste stoffen en onbedoelde contaminanten. Bronnen daarvan zijn onder meer het gebruik van de gebruikte verpakking (geuren, oliën, voedselresten), het recyclingproces zelf (reinigingsmiddelen, oplosmiddelen), verontreiniging uit niet-voedselcontactmaterialen, afbraakproducten door verhitting tijdens de productie en componenten zoals inkten, lijmen en stickers.

‘We hebben te maken met niet-intentioneel toegevoegde stoffen’, zegt Ringenier. ‘Dat zijn stoffen die niet bewust worden ingezet, maar die tijdens gebruik of verwerking kunnen ontstaan of meekomen. Juist bij recyclaat is het belangrijk om daar goede waarborgen voor te hebben.’

Verordening 2022/1616: strengere eisen aan recyclaat

Om die waarborgen te versterken, is Verordening (EU) 2022/1616 vastgesteld voor gerecyclede kunststoffen in voedselcontactmaterialen. Deze verordening regelt de volledige keten, van inzameling en voorbewerking van de input tot en met de decontaminatiestap.
‘De inputstroom moet voldoen aan de eisen van Verordening 10/2011’, zegt Ringenier. ‘Daarbij geldt onder andere dat minimaal 95 procent van het materiaal afkomstig moet zijn uit voedselcontacttoepassingen. Daarmee wil je voorkomen dat er materiaal van onbekende of niet-geschikte herkomst in de stroom terechtkomt.’
De verordening benoemt ook ‘geschikte technologieën’. Op dit moment gaat het met name om mechanische PET-recycling en recycling in gesloten en gecontroleerde ketens. Nieuwe technologieën zoals chemische recycling tot op monomeerniveau vallen, zodra ze teruggaan naar basisstoffen, onder de kunststofverordening 10/2011 en niet onder 2022/1616.

Nieuwe technologieën en de rol van EFSA

Voor nieuwe recyclingtechnologieën is een apart traject voorzien. De exploitant moet een dossier opbouwen waarin onder meer wordt beschreven hoe de voedselveiligheid is geborgd en welke stappen worden gezet om risico’s te beheersen.
‘Na registratie van zo’n proces is er een periode waarin geproduceerd kan worden, terwijl gelijktijdig data worden verzameld’, legt Ringenier uit. ‘Bedrijven moeten gedurende een aantal jaren informatie publiceren over de voedselveiligheid van de producten. Met die gegevens kan een dossier uiteindelijk bij EFSA worden ingediend voor een volledige risicobeoordeling.’
EFSA kijkt daarbij naar vier hoofdpunten: de kwaliteit van het inputmateriaal, de beschrijving van het proces, de efficiëntie van de decontaminatie en de beoogde toepassingen van het recyclaat. Ringenier begrijpt dat dit voor bedrijven een forse investering is: ‘Je moet al veel werk verzetten voordat je zekerheid hebt. Maar dit is wel de route om nieuwe technologieën uiteindelijk een volwaardige plek in de wetgeving te geven.’

Schone recyclestromen als gezamenlijke opgave

Een rode draad in haar verhaal is de noodzaak om recyclestromen zo ‘schoon’ mogelijk te houden. ‘Hoe schoner de stroom, hoe gemakkelijker het voor een recycler wordt om een veilig product te maken’, zegt ze. ‘Dat begint niet pas bij de recycling, maar in het hele ontwerp en gebruik van verpakkingen.’
Ringenier noemt standaardisatie van verpakkingen, design for recycling, gesloten kringlopen voor voedselcontacttoepassingen, duidelijke markering of codering voor sortering en verdere ontwikkeling van sorteer- en reinigingstechnieken als mogelijke oplossingsrichtingen. ‘Iedere schakel in de keten heeft hierin een rol: van verpakkingsontwerp tot inzameling en recycling. Je moet elkaar daarin weten te vinden.’

Import van buiten de EU en handhaving

In de discussie komt ook de vraag op hoe om te gaan met kunststofmaterialen van buiten de EU. Producenten signaleren dat zij in Europa aan strenge regels voldoen, terwijl er ook een stroom importverpakkingen is waarvan de herkomst en verwerking minder transparant zijn.
Ringenier herkent die zorg. Ze wijst op de rol van douanecodes, importregels en handhaving, maar ook op de praktische grenzen daarvan. ‘Handhaving is altijd een uitdaging, zeker bij stromen van buiten de EU’, zegt ze. ‘Er wordt gewerkt aan betere registratiesystemen, zodat processen en bedrijven beter zichtbaar en controleerbaar worden.’ Daarnaast noemt ze audits die de Europese Commissie uitvoert, zowel in lidstaten als in landen als China, India, Turkije en het Verenigd Koninkrijk.

Innovatie in de praktijk

Tijdens de bijeenkomst werd vanuit het publiek voorbeelden van pilots met gesloten kringlopen en nieuwe recyclingtechnieken gedeeld, bijvoorbeeld voor andere stromen dan PET. Dossiers worden door die bedrijven opgebouwd, migratietesten uitgevoerd en ketens gesloten, waarbij het materiaal in de huidige fase vaak nog in non-foodtoepassingen wordt ingezet.
Voor Ringenier laten deze voorbeelden zien dat er daadwerkelijk beweging is. ‘We zien dat bedrijven bereid zijn te investeren in nieuwe oplossingen’, zegt ze. ‘De nieuwe Europese regels geven een kader waarbinnen dat kan. De uitdaging is om innovatie en voedselveiligheid samen op te laten gaan.’
Volgens haar is dat ook de kern van de discussie over kunststof recyclaat in contact-sensitieve verpakkingen: ruimte creëren voor circulaire oplossingen, zonder concessies te doen aan de bescherming van de consument. ‘Als we de keten gezamenlijk schoner en transparanter maken, wordt het ook gemakkelijker om veilig recyclaat in te zetten in voedselcontacttoepassingen.’

De paneldiscussie over recyclaat
‘12 augustus 2026 is een echt PPWR-meetmoment’

Lees alles over de Packaging & Packaging Waste Regulation in de PPWR-gids