Michael Nieuwesteeg: 'Unboxing Stichting Verpact'

Duurzaamheid | circulair verpakken | VerpakkingsManagement | oktober 09, 2025

In deze ingezonden column ‘Unboxing Stichting Verpact’ gaat Michael Nieuwesteeg (NVC) in op de manier waarop Stichting Verpact invulling geeft aan de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor verpakkingen in Nederland. Hij plaatst daarbij kritische kanttekeningen bij de internationale harmonisatie van regelgeving, de onafhankelijkheid van onderzoek en de transparantie van financiële en milieuresultaten. In het kader hieronder geeft Stichting Verpact een reactie op de door Nieuwesteeg geuite punten.

Unboxing Stichting Verpact

Het milieuaspect van verpakken houdt de gemoederen al ruim dertig jaar bezig. Iedere seconde verpakt de wereld nu 320.000 keer een product en dat resulteert per definitie in 320.000 geleegde verpakkingen iedere seconde. NVC Packaging Centre (opgericht in 1953) streeft in het PUMA Project naar het einde van verpakkingen als milieuprobleem wereldwijd. We doen dit met en voor onze honderden lidbedrijven, van retailers tot en met grondstofleveranciers.

NVC heeft drie belangrijke uitgangspunten in het milieudossier. We willen internationaal geharmoniseerde eisen aan verpakkingen. We streven naar besluitvorming op basis van onafhankelijke, betrouwbare informatie. En we hechten groot belang aan transparantie van de organisaties die inhoud geven aan de zogeheten Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV). Zo behartigen we de belangen van de NVC-lidbedrijven en het Nederlandse bedrijfsleven. Uiteraard moeten er kosten gemaakt worden om een einde te maken aan verpakkingen als milieuprobleem. Maar dan wél eerlijk, transparant en effectief.

De UPV-organisatie in Nederland is Stichting Verpact. Zij werkt op basis van een Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) van de Nederlandse overheid en mag derhalve van 1 januari 2023 t/m 31 december 2027 als monopolist tarieven opleggen aan het gehele Nederlandse verpakkende bedrijfsleven. De Stichting draaide in 2024 een omzet van ruim €700 miljoen en dat was €300 miljoen in het jaar 2022. Hoe verhouden de Verpact activiteiten zich tot de drie NVC-uitgangspunten?

1. Internationale harmonisatie van de eisen aan verpakkingen

Voor plastic verpakkingen hanteert Verpact Tariefdifferentiatie 2.0. De “vernieuwde recyclechecks” voor het jaar 2026 staan inmiddels online. Tevens meldt de website: “voor innovaties leveren we maatwerk”. Helaas lijkt hier sprake van steeds veranderende regels, die niet erg internationaal geharmoniseerd zijn en de neiging hebben steeds complexer te worden. Dit leidt tot marktversnippering, onzekerheid en hogere administratieve lasten voor de bedrijven.

2. Onafhankelijke, betrouwbare informatie

In april 2025 concludeerde een PWC-studie dat het goed zou zijn het monopolie van Verpact te handhaven. In juni 2025 publiceerde CE Delft een studie waarin Tariefdifferentiatie 2.0 (gematigd) positief werd beoordeeld. De PWC-studie werd uitgevoerd in opdracht van Verpact. De CE Delft studie werd uitgevoerd in opdracht van de Provincie Zuid-Holland met (financiële?) ondersteuning van Shell en, wederom, Verpact.

PWC schrijft in haar rapport over het vermeende belang van een voortgezet Verpact-monopolie: “In Nederland is sprake van een competitieve afvalmarkt voor de inzameling, sortering en verwerking van verpakkingsafval, waarin afvalbedrijven met elkaar concurreren (…). Hierdoor is er een prikkel om de kosten zo laag mogelijk te houden en te innoveren. Verpact benut deze competitieve afvalmarkt reeds in het contracteren van inzameling en verwerking van verpakkingsafval.” Is dit nog steeds zo na de golf van faillissementen in de recyclingsector?

Het zou goed zijn in het jaar 2026 onafhankelijk onderzoek te doen naar zowel de monopolie-positie van Verpact als de kosten- en milieu-effectiviteit van de Tariefdifferentiatie 2.0. aanpak. De resultaten zouden de basis moeten vormen voor besluitvorming over het al dan niet verlengen van de AVV in december 2027.

3. Transparantie van upv-organisaties

Transparantie in kosten en milieu-effectiviteit van UPV-organisaties is natuurlijk essentieel op weg naar het einde van verpakkingen als milieuprobleem. De omzet van UPV-organisaties is primair gekoppeld aan de op de markt gezette hoeveelheden verpakkingen en in mindere mate aan de daadwerkelijke milieuresultaten.

Bekijken we eerst de plastic verpakkingen. De Verpact-tarieven zijn sinds 2020 verdubbeld. Dat geldt ook voor “goed recyclebare verpakkingen” (tarief 2020 was €0,38/kg). De over-all plastic recycling daarentegen loopt terug van 60% in het jaar 2020 (“andere definitie”) naar 49% (2023) en wederom 49% in 2024. Wat is de milieu/kosteneffectiviteit van de plasticrecycling via Verpact 2020-2024 en wat gaan de jaren 2025-2027 ons brengen?

Dan de metalen, te beginnen met Aluminium. Betaalde het bedrijfsleven in 2020 voor Aluminium nog €0,05/kg, in 2025 was dit het zesvoudige. De materiaalstromen verschuiven door invoering statiegeld (5 miljard drankenblikjes per jaar waarvan 4 miljard via statiegeld ingezameld). Het reguliere tarief stijgt desalniettemin in 2026 met dertien procent (ruim meer dan de inflatie) naar €0,34/kg. De inkomsten uit de verkoop van (via het statiegeld-circuit) ingezamelde drankenblikjes aan de schroothandel worden geschat op €75 miljoen/jaar. Waar vinden we dit bedrag terug in de boekhouding van Verpact? Voor staal is het nog krasser. Daar zijn de tarieven gestegen van €0,02/kg in 2019 naar €0,36/kg in 2026. Met welk milieuresultaat?

Nu hoeft een stichting niet openbaar te rapporteren. Of dat ook geldt voor een stichting die opereert op basis van een AVV, kan je je afvragen. Maar daar gaat het niet om. Stichting Verpact heeft blijkens de KvK-registratie vijf toezichthouders: de voorzitter van de Nederlandse supermarktbranche, de voorzitter van de Nederlandse levensmiddelenkoepel, alsmede een vertegenwoordiger van een grote Duitse discounter, een Chinese non-food retailer en een Amerikaanse frisdrankenfabrikant. Als er na het aflopen van de AVV eind 2027 bij de stichting tekorten zijn ontstaan, wie zuivert deze dan namens deze toezichthouders aan? En als er overschotten zijn, wie krijgt dan zijn/haar geld terug?

Volgens NVC is transparant financieel en milieutechnisch rapporteren door Stichting Verpact essentieel om het draagvlak bij bedrijfsleven, maatschappij en de politiek te behouden. Zonder adequate financiële en organisatorische jaarlijkse rapportage zou ‘Black Box’ Verpact eind 2027 voor het Nederlandse bedrijfsleven wel eens kunnen uitpakken als de Doos van Pandora.

Michael Nieuwesteeg, directeur NVC Packaging Centre

Reactie Verpact:

Eén systeem, één verantwoordelijkheid – geen ruimte voor verspilling

In een tijd waarin kosten en efficiëntie onder een vergrootglas liggen, is het essentieel dat verpakkingsverantwoordelijkheid niet verzandt in versnippering of idealisme. Verpact voert de wettelijke taak uit namens het verpakkende bedrijfsleven – doelgericht, transparant en zonder winstoogmerk. Geen marketingverhaal, maar een robuust systeem dat werkt.

In heel Europa geldt de wettelijke verplichting voor bedrijven om verantwoordelijkheid te nemen voor hun verpakkingen. In Nederland is deze taak collectief belegd bij Verpact, inclusief het statiegeldsysteem. Dit heet de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV). Door deze verantwoordelijkheid centraal te organiseren, wordt inzameling, sortering en recycling in Nederland efficiënt en uniform uitgevoerd. En met resultaat, Verpact behaalt bijna alle wettelijke doelen. We zijn één van de koplopers in Europa als het gaat om de wettelijke recycledoelstellingen en de Nederlandse circulariteitsdoelstellingen zijn zelfs uniek in Europa. 

Met uitzondering van statiegeld, daar ligt nog een uitdaging. Gedragsverandering vraagt tijd en geduld, dat zien we ook in landen om ons heen waar statiegeld is ingevoerd. Nederland gaat veel sneller, maar mensen moeten hun gedrag aanpassen en dat is één van de lastigste dingen die er is. De consument wil wel, maar ervaren vooral te weinig gemak en inzamelpunten. Er ligt daarom een heel sterk pakket van maatregelen in ons plan van aanpak dat loopt tot en met eind 2026.

Transparante rapportage en controle

In landen waar meerdere UPV-organisaties naast elkaar bestaan, ontstaan versnippering, hogere kosten en minder grip op de keten. PwC-onderzoek bevestigt dit: een collectief UPV-systeem presteert aantoonbaar beter. Ondanks de fors toegenomen werkzaamheden bedroegen de uitvoeringskosten ook in 2024 slechts 5% van de totale kosten van Verpact – de overige 95% zijn ketenkosten waar al marktwerking bestaat. Meerdere UPV’s zouden alleen leiden tot meer complexiteit en hogere kosten. Dankzij centrale monitoring kunnen free riders worden aangepakt en blijft het speelveld eerlijk.

Verpact sluit contracten met alle partijen in de keten, van inzameling tot recycling, en rapporteert jaarlijks aan de overheid over het behalen van de wettelijke doelstellingen. Deze rapportage wordt gecontroleerd door een extern accountantskantoor én de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Transparantie staat centraal.

Als stichting zonder winstoogmerk draait Verpact niet om winst, maar om resultaat. Bedrijven betalen de Afvalbeheerbijdrage Verpakkingen en de Producentenbijdrage Statiegeld. Deze bijdragen zijn gebaseerd op daadwerkelijke kosten per materiaalsoort. Eventuele overschotten of tekorten worden verrekend over drie jaar, zoals in 2024 met een saldo van 87 miljoen euro. De rapportage over resultaten en financiën is te vinden in ons jaarverslag op Resultaten - Verpact Publieksverslag 2024.

Innovatie en ondersteuning

Het centrale systeem maakt ook structurele investeringen mogelijk. Innovatie in recycling en tariefdifferentiatie wordt breed toegepast, zodat duurzame verpakkingskeuzes worden beloond. Dit kunnen we doen omdat goed recyclebare verpakkingen leiden tot lagere kosten in de recyclingketen. Ook hier dus weer een eerlijke verdeling van kosten. En tariefdifferentiatie versnelt de transitie naar een circulaire verpakkingsketen en jaagt de toepassing van gerecycled plastic aan, wat goed is voor de recyclemarkt die het moeilijk heeft. 

Verpact ondersteunt bedrijven met kennis, tools en begeleiding, onder andere bij de invoering van de PPWR, de Europese regelgeving voor verpakkingen. We werken samen met Europese partners zoals Fostplus en Valipac, en dragen actief bij aan normalisatie via CEN en NEN.

Verpact is een efficiënte uitvoeringsorganisatie met een wettelijke taak. Eén systeem, één aanpak – dat is wat Nederland sterk maakt. Geen verspilling van middelen, geen versnippering van verantwoordelijkheid. Gewoon doen wat nodig is, en dat goed doen.

Recycling verpakkingen 2024