Dagelijks gooien we in Nederland negentien miljoen plastic bekers en bakjes weg, na eenmalig gebruik. Een deel daarvan komt als zwerfafval in het milieu terecht. Om die plastic afvalberg te verminderen is er de wet op de single use plastics (SUP), die nu al verplicht dat er een SUP-toeslag wordt gevraagd voor on-the-go eten en drinken. Voor eten en drinken ter plaatse gaan wegwerpbekers en bijvoorbeeld koffiemelkcupjes vanaf 1 januari 2024 in de ban. Deze aanscherping heeft tot doel: 40% minder eenmalig plastic in 2026.
Bijdrage leveren
De Nederlandse Vereniging van Maaltijdbezorgers, waar onder meer restaurantketen De Beren bij is aangesloten, wil bijdragen aan het verminderen van de plastic afvalberg en het zwerfafval. “Als horecaketen willen we het voortouw hierin nemen en dat ook uitstralen. We zoeken samen naar de beste oplossing voor dit probleem, maar makkelijk is het niet”, zegt Vinnie Seip, senior inkoper bij De Beren. “Neem de koffiemelkcupjes. Leveranciers hebben nog altijd geen goed alternatief. En dan maar weer het kannetje koffiemelk op tafel zetten is in strijd met de Warenwet.” En daar raken we volgens Seip bij de kern van het hele probleem: zodra je meebeweegt met de ene regelgeving, bots je onmiddellijk tegen een andere.
Op tijd anticiperen
De ban op plastic raakt veel ondernemers. Peter Hoekstra, directeur van SSP Nederland, met onder meer 29 Starbucks-vestigingen actief op high-traffic locaties: “Samen met onze franchisepartners zijn wij op tijd op zoek gegaan naar alternatieve verpakkingen. In onze concepten hebben we gelukkig de keuze tussen eat/drink in en eat/drink out. We serveren nu porselein voor koffie en pastry die binnen wordt geconsumeerd. En verder is ons beleid zoveel mogelijk inzetten op reusable cups en deze actief aanbieden”, zegt Hoekstra. Het is natuurlijk een goede zaak om het gebruik van plastic te verminderen, voegt hij toe. “De wisselwerking tussen bedrijven en de overheid had echter wel iets beter mogen zijn.”
Sausbakjes grootste uitdaging
Ook bij De Beren is op tijd geanticipeerd. Seip: “Twee jaar geleden zijn we voor onze maaltijden al overgestapt van een foambox op een kartonnen verpakking met een vetvrij snackvel als inleg. De gast kan deze verpakking openklappen als een bord en na het consumeren kan het snackvel bij het restafval en het karton bij het papier/kartonafval. Natuurlijk is deze verpakking een factor vijf duurder, maar wij calculeren altijd al inclusief de verpakking.” De grootste uitdaging zijn de sausbakjes, zegt hij. “Er is geen alternatief voor; alles lekt door. Dus faseren we langzaam uit; we hebben nog een aardige voorraad plastic bakjes.”
Duitsland veel verder
Nederland loopt achter met het aanbod aan alternatieve verpakkingen, meent Seip. “In Duitsland is alles al plasticvrij en dat zonder subsidie van de Duitse overheid. Producenten zijn daar al in een vroeg stadium serieus mee aan de slag gegaan. In Nederland ligt dat anders. De wil is er wel, maar de ontwikkelingen gaan (te) langzaam en er worden geen deadlines gesteld. Producenten handelen reactief in plaats van proactief. Er is bijvoorbeeld nog geen verpakking die én de warmte én de knapperigheid én de smaak van een bezorgmaaltijd garandeert binnen de gemiddelde bezorgtijd van vijftien minuten. Een kunststof coating waarborgt dat allemaal. En met de huidige alternatieven verschuiven we het probleem alleen maar. Kartonnen verpakkingen voor maaltijden bijvoorbeeld, belanden dan wel niet op de plastic afvalberg, maar wel in het restafval, met als gevolg een grotere restafvalstroom. Wat dan weer vraagt om nieuwe regelgeving. Met andere woorden: eigenlijk staan we pas aan het begin van de verduurzaming.”
Nog te veel onmogelijk
De Beren is samen met Kwalitaria lid van de organisatie Together for Sustainable Packaging. Die organisatie wil zich inzetten om mensen, bedrijven, milieuorganisatie en de industrie te laten bewegen om het beste te bereiken. “We willen allemaal de wereld redden, maar we zijn afhankelijk van elkaar. Er zijn veel mogelijkheden, maar er zijn meer onmogelijkheden. Het is nog te veel zoeken”, meent Seip.
Extra heffing
Vanaf 1 juli moest de gast al extra betalen voor het gebruik van wegwerpbekers, borden, bakjes en andere maaltijdverpakkingen. Die extra kosten kwamen boven op de prijs voor bijvoorbeeld een koffie of maaltijd. Horecaondernemers mochten de hoogte van de meerprijs zelf bepalen omdat zij deze opbrengsten zelf weer kunnen investeren in herbruikbare alternatieven. Peter Hoekstra van SSP Nederland: “Sinds 1 juli 2023 voeren we een heffing in voor wegwerpproducten die plastic bevatten: voor wegwerpbekers is dat tien cent en voor wegwerpverpakkingen voor voedingswaren die een bepaald type plastic bevatten is dat vijf cent. We willen meewerken aan het minimaliseren van de plasticafvalberg en een circulaire economie bevorderen. We belonen gasten die hun bestelling plaatsen met een herbruikbare beker (van elk merk) met een korting van dertig cent.
Vinnie Seip van De Beren: “Wij hebben onze prijzen kunnen handhaven omdat wij altijd al calculeren inclusief de verpakking. Een extra heffing voor de verpakking is voor onze gasten dus niet nodig.”
Plastictoeslag ja/nee
De Tweede Kamer wil af van de plastictoeslag die gasten sinds 1 juli dit jaar moeten betalen voor koffie to go in een wegwerpbeker en de plastic bakjes voor bezorgmaaltijden. Het draagt volgens de Kamer niet bij tot de gewenste verduurzaming. Het demissionaire kabinet wil vooralsnog vasthouden aan de toeslag op plastic. Het is de vraag wat er gebeurt na de verkiezingsuitslag.
