Verpakkingen zijn naast autobanden, landbouwfolie en textiel een belangrijke bron van microplastics. Deze kleine kunststof deeltjes zijn schadelijk voor mens en natuur. Volgens TNO is een reductie van 70% mogelijk als we actie ondernemen. Ook biologisch afbreekbare plastics zijn een oplossing, bleek tijdens het seminar Microplastics & Verpakkingen van Green Serendipity.
Toename in 2050
Sinds de introductie van plastic in Nederland is er al 291 kiloton microplastis in het milieu terechtgekomen. Als er niets wordt gedaan, zal dit volgens TNO in 2050 oplopen naar 1.031 kiloton. ‘Als we nu stoppen met het gebruik van plastics, zal de hoeveelheid microplastics alsnog blijven toenemen naar 346 kiloton in 2050 door de plastics die nu op de markt zijn. Dit zegt iets over de urgentie’, beklemtoont Tim Bulters. ‘Er zit al zoveel in het milieu dat door afbraak de hoeveelheid blijft toenemen.’
Vormen van microplastics.
Oplossingen
Door maatregelen is er volgens TNO een reductie haalbaar van 70%. Denk aan de bekende R-strategieën (zoals reduce en reuse), design for recycling, gedragsverandering, materiaalkeuzes en de recyclebaarheid verhogen. ‘Maar ook regelgeving’, zegt Bulters. ‘De SUP-regeling en statiegeldregeling hebben veel effect.’ Op korte termijn (2030) is hiermee al 27% reductie te halen en in 2050 kan dat oplopen naar 57% reductie.
Biodegradable plastics
Biodegradable plastics, zoals PLA en PHA, kunnen de langdurige opeenstapeling van microplastics voorkomen. Naast dat deze recyclebaar zijn, kunnen ze onder invloed van warmte, vochtigheid en microben op natuurlijke wijze afbreken tot voedsel voor micro-organismen. ‘PLA is gemaakt van natuurlijke grondstoffen en kan ook biologisch afbreekbaar zijn’, vertelt François de Bie van TotalEnergies Corbion. ‘Als recycling van verpakkingen niet mogelijk is, kan dit uitkomst bieden. Bijvoorbeeld voor koffiecapsules, fruitstickers of zakjes voor het inzamelen van gft.’
Voor het biodegradeerbare PHA geldt min of meer hetzelfde, aldus Rick Passenier, oprichter van PACE Business Partners. ‘Het is een organisch materiaal dat gecreëerd wordt door bacteriën te voeden met biomassa. Er kunnen zowel harde als zachte plastics van worden gemaakt, zowel kristallijne als amorfe. En het is biologisch afbreekbaar, niet alleen in industriële compostinstallaties, maar ook in de bodem en in zout en zoet water. Goede voorbeelden zijn de verpakkingen voor chips, snoep of cosmetica.’
Herbruikbare bekers
Een enthousiast gebruiker van PHA is Happy Cups. Het bedrijf uit Oosterwolde produceert herbruikbare bekers op basis van PHA voor festivals, horeca en kinderdagverblijven. ‘We hebben er onlangs zelfs een transparante festivalbeker van gemaakt. Deze zamelen we in en maken we schoon voor hergebruik. Mochten de bekers niet goed genoeg meer zijn voor hergebruik, dan recyclen we ze. En mocht er per ongeluk toch een beker in de natuur komen, dan eten de bacteriën hem helemaal op.’
Zijn de biologisch afbreekbare kunststoffen dé oplossing voor het microplastic probleem? ‘Het zou kunnen’, zegt Tim Bulters. ‘Maar we hebben het nog niet goed onderzocht.’
Microplastics vormen zich op drie manieren: door wrijving of druk, temperatuur en licht. Die drie factoren heeft TNO toegepast op verschillende soorten polymeren en daarbij gekeken wat de kans is dat er microplastics worden gevormd. Middels de Microplastics Index (MPI) zijn vervolgens de verschillende soorten gekwantificeerd. Hieruit blijkt onder meer dat HDPE een lagere MPI heeft en PS een hogere MPI. Ook de deeltjesgrootte is meegenomen. Voor HDPE zijn de deeltjes groot en bij PS klein. Volgens TNO zijn grotere deeltjes makkelijker te filteren en vormen ze eco-toxicologisch minder risico. De MPI moet ontwerpers helpen bij hun keuzes, zodat ze, als het mogelijk is, een materiaal kiezen die minder microplastics veroorzaakt. De MPI is nog in ontwikkeling. Zo zijn de biodegradable plastics nog niet opgenomen en is de invloed van additieven nog niet onderzocht.
