85% van verpakkingen als koffiebekers, frietbakjes, bekers voor frisdrank of zakken voor broodjes komt na gebruik in de verbrandingsoven terecht. Wat ook opvalt is dat van de papieren verpakkingen geen enkele verpakking te recyclen is.
Snelle overstap naar herbruikbare verpakkingen
Natuur & Milieu spreekt van een ongemakkelijk beeld: ‘Recycling staat al jarenlang op de agenda en toch staan we nu op het punt dat met miljoenen
wegwerpverpakkingen per dag helemaal niets te beginnen valt. Dit pleit voor een heel snelle overstap naar herbruikbare verpakkingen.’
Op jaarbasis wordt in Nederland zeven miljard to-go verpakkingen weggegooid. In haar onderzoek richt de milieuorganisatie zich op dertien grote merken als
Starbucks, McDonald's, KFC, Burger King, Julia's, Hema, AH to go en Kiosk. De onderzoekers keken naar het materiaal van de verpakking, de afvalscheiding in en rondom de winkels, de recyclebaarheid en het aanbod van herbruikbare varianten.
‘Dit onderzoek laat zien dat het bijzonder slecht gesteld is met de duurzaamheid van deze afvalstroom. Het roer moet echt om. Alleen met herbruikbare verpakkingen dammen we deze enorme stroom in en stoppen we deze totale verspilling van grondstoffen’, aldus Rob van Tilburg, directeur programma’s bij Natuur & Milieu.
'De nieuwe regels van het kabinet zijn met name voor to go-verpakkingen onvoldoende'
Verbrand in plaats van gerecycled
Uit het onderzoek blijkt dat de “papiergebaseerde” verpakkingen, zoals kartonnen koffiebekers, allemaal worden verbrand in plaats van gerecycled. Dit staat haaks op het duurzame imago van papieren verpakkingen. Ongeveer driekwart van de plastic verpakkingen wordt verbrand, een kwart wordt gerecycled. Omdat er nauwelijks afvalscheiding voor to go-verpakkingen is, komt het merendeel in de verbrandingsoven terecht. Betere scheiding zou voor plastic verpakkingen een grote verbetering zijn, al vormen de verpakkingsontwerpen een volgend probleem. In het ontwerp wordt namelijk onvoldoende rekening gehouden met wat nodig is voor goede recycling.
Voor papieren verpakkingen geldt dat vocht en voedselresten de belangrijkste boosdoeners zijn. Vervuild papier kan namelijk niet worden gerecycled.
Hergebruik
Uit het onderzoek blijkt verder dat herbruikbare verpakkingen nog in de kinderschoenen staan. Alleen voor warme dranken worden op sommige locaties herbruikbare opties aangeboden. Het gaat dan met name om het meenemen van een eigen beker door de klant. Van Tilburg: ‘Het zou veel beter zijn als herbruikbare bekers standaard worden aangeboden en ingenomen door de winkelier. Net zoals dat gebeurt bij statiegeld voor flessen.’ Koffie- en theebekers vormen bovendien slechts 17% van het totale verpakkingenaanbod. Uit het onderzoek blijkt dat voor de rest van de consumpties nog geen enkele herbruikbare verpakking wordt aangeboden.
Europese wetgeving plasticgebruik
Vanaf 1 juli 2023 zijn winkeliers en horeca verplicht om voor hun to go-assortiment ook de mogelijkheid tot hergebruik aan te bieden. Voor wegwerpbekers en bakjes moeten ze een extra bijdrage gaan vragen aan de klant. Dit heeft het kabinet dit voorjaar besloten naar aanleiding van Europese wetgeving over plasticgebruik. Daarnaast heeft Brussel afgelopen week een voorstel gelanceerd om de hoeveelheid verpakkingsmateriaal terug te dringen. Daarin zijn ook doelen opgenomen voor herbruikbare verpakkingen, voor zowel to go als consumptie ter plaatse.
Herbruikbare verpakkingen verplichten
Natuur & Milieu wil dat de overheid en de bedrijven meer gaan doen om herbruikbare verpakkingen tot norm te maken. ‘De nieuwe regels van het kabinet zijn met name voor to go-verpakkingen onvoldoende. Met deze regels blijft de consument degene die besluit of hij wel of niet zijn eigen beker of bakje meeneemt. Dat gaat niet voldoende opleveren. Je wilt eigenlijk dat bedrijven standaard zelf herbruikbare bekers en bakjes aanbieden, dat is veel klantvriendelijker. De overheid zou herbruikbare verpakkingen dus moeten verplichten. Bedrijven zullen dan flinke stappen moeten gaan zetten om hun verpakkingenbeleid daarop aan te passen. Van consumenten weten we dat ze graag overstappen op herbruikbare verpakkingen, dat is alvast een mooie motivatie voor bedrijven’, hoopt Van Tilburg.
Mission Reuse
Het onderzoek naar to go-verpakkingen volgt op een groot landelijk onderzoek naar de recyclebaarheid van plastic verpakkingen in de supermarkt. Uit dat onderzoek van Natuur & Milieu bleek dat maar liefst twee derde van de verpakkingen niet goed te recyclen is. De oorzaak daarvan heeft met name te maken met het ontwerp van de verpakkingen: marketing en gebruikersgemak gaan vaak voor op de duurzaamheid van de verpakking. Ook supermarkten bieden nog maar heel beperkt herbruikbare verpakkingen aan, was de conclusie. Om de invoer van herbruikbare verpakkingen voor ondernemers makkelijker te maken werkt Natuur & Milieu samen met Enviu en Recycling Network Benelux aan het programma Mission Reuse.
